ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΟΥΡΟΚΑΘΕΤΗΡΑ FOLLEY (FOLLEY CATHETER PROBLEMS)

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΟΥΡΟΚΑΘΕΤΗΡΑ FOLLEY (FOLLEY CATHETER PROBLEMS)

ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Καλείστε από το νοσηλευτικό προσωπικό να εκτιμήσετε έναν ασθενή που εισήχθη στο νοσοκομείο προ 48ώρου λόγω συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας και  του οποίου ο ουροκαθετήρας  Folley δεν παροχετεύει.

ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΑΝΤΗΘΟΥΝ ΑΜΕΣΩΣ

A] Ποιος ήταν ο όγκος των ούρων που παροχετεύτηκαν τα προηγούμενα 24-ωρα;

·        Εάν ο αποβαλλόμενος όγκος ούρων μειώθηκε σταδιακά τότε το πρόβλημα μπορεί να είναι ολιγουρία και όχι ένας μη λειτουργικός καθετήρας Folley.

·        Ένας καθετήρας Folley που ποτέ δεν παροχέτευσε ούρα από την ώρα που τοποθετήθηκε μπορεί να σημαίνει ότι δεν βρίσκεται σε σωστή θέση.

Β] Παρατηρείται μακροσκοπική αιματουρία ή πήγματα μέσα στον συνδετικό σωλήνα ή στον ουροσυλλέκτη;

·        Η παρουσία πηγμάτων αίματος ή συγκριμάτων βλέννης και ιστών μπορεί να αποφράξει τον ουροκαθετήρα Folley.

C] Παραπονιέται ο ασθενής για πόνο;

·        Η διάταση της ουροδόχου κύστεως συνήθως προκαλεί σημαντικού βαθμού κοιλιακό άλγος στο υπογάστριο, ενώ οι συσπάσεις της ουροδόχου κύστεως από υπερπλήρωση είναι επώδυνες και προκαλούν διαφυγή ούρων γύρω από ένα αποφραγμένο ουροκαθετήρα και έξοδο των ούρων από την ουρήθρα προς τον περιβάλλοντα χώρο παρά δια μέσου του καθετήρα προς τον ουροσυλλέκτη.

D] Αντιμετωπίσθηκαν καθόλου δυσκολίες κατά την αρχική τοποθέτηση του ουροκαθετήρα στον ασθενή;

·        Προβληματικός καθετηριασμός της ουρήθρας πρέπει να εγείρει την υπόνοια ότι πιθανόν ο ουροκαθετήρας να βρίσκεται σε λάθος θέση.

ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Α] Μείωση αποβολής ούρων

Αυτό μπορεί να συμβαίνει λόγω μείωσης του κυκλοφορούντος όγκου αίματος, αιμορραγίας, οξείας νεφρικής ανεπάρκειας, σηπτικού shock, ή άλλων αιτίων.

B] Απόφραξη ουροκαθετήρα Folley

·        Αναδίπλωση (τσάκισμα) του αποχετευτικού συνδετικού σωλήνα

·        Πήγματα ή συγκρίματα αίματος και ιστών

o   Πολύ συχνά μετά από διουρηθρική επέμβαση προστάτη ή ουροδόχου κύστεως

o   Μακροσκοπική αιματουρία σημαίνει ότι κάποιο πήγμα αποφράσσει τον ουροκαθετήρα

o   Ούρα με απόχρωση σκουριάς ή τσαγιού υποδηλώνουν την παρουσία οργανωμένου θρόμβου παρά το ότι δεν υπάρχει μακροσκοπική αιματουρία

o   Αιματουρία μπορεί να συνοδεύει κατά λάθος τράβηγμα ή μερική αφαίρεση του ουροκαθετήρα από την σωστή του θέση με τον αεροθάλαμο ακόμη φουσκωμένο σε ασθενή με υποκείμενη διαταραχή πηκτικότητας του αίματος.

·        Ίζημα – Λίθοι

o   Σε πριπτώσεις μακροχρόνιας παραμονής του Foley (συνήθως για περισσότερο από 1 μήνα), ο ουροκαθετήρας μπορεί να αποφραχθεί από σχηματισμό κρούστας στο αποχετευτικό στόμιο,από την συμπύκνωση του ιζήματος ή να αποφραχθεί από σχηματισμό λίθου εντός της ουροδόχου κύστεως και ενσφήνωση του λίθου στο ίδιο σημείο.

C]   Λανθασμένη τοποθέτηση ουροκαθετήρα Foley

Τα προβλήματα από την λανθασμένη τοποθέτηση του ουροκαθετήρα Foley συμβαίνουν συχνότερα σε άνδρες.

·        Ειδική αναφορά πρέπει να γίνει σε περιπτώσεις τραυματικής ρήξης της ουρήθρας που συχνά συνυπάρχει με κατάγματα της πυέλου και που στις περιπτώσεις αυτές αν επιχειρηθεί τοποθέτηση ουροκαθετήρα, αυτός εισέρχεται από το σημείο της ρήξης στον περιουρηθρικό ιστό και όχι εντός της ουροδόχου κύστεως και ως εκ τούτου βρίσκεται σε λάθος θέση.

·        Σε στενώσεις της ουρήθρας ή σε υπερτρορφία προστάτου μπορεί να μην επιτευχθεί σωστός καθετηριασμός και το άκρο του Foley να παραμείνει εντός της ουρήθρας και δεν βρίσκεται εντός της ουροδόχου κύστεως.

D] Συσπάσεις ουροδόχου κύστεως (Bladder Spasms)

Ο ασθενής μπορεί να παραπονείται για έντονο πόνο υπερηβικά ο οποίος αντανακλά προς το πέος και μπορεί να συνυπάρχει και διαφυγή ούρων γύρω από τον καθετήρα.

Συσπάσεις ουροδόχου κύστεως συμβαίνουν συχνότερα μετά από επεμβάσεις στην ουροδόχο κύστη ή στον προστάτη. Μπορεί να είναι δε τόσο ισχυρές ώστε να διακόπτουν την παροχέτευση των ούρων λόγω συμπίεσης των τοιχωμάτων του καθετήρα. 

ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

Α] Σημεία-Κλειδιά από την Κλινική Εξέταση

1.      Ζωτικά Σημεία: Έλεγχος για ταχυκαρδία και υπόταση που μπορεί να υποδηλώνουν υπο-ογκαιμία

2.      Ψηλάφηση Κοιλίας: Προσδιορισμός διάτασης ουροδόχου κύστεως με χαρακτηριστικά ευρήματα την παρουσία αμβλύτητας στην περιοχή του υπογαστρίου υπερηβικά κατά την επίκρουση με ή χωρίς συνοδό ευαισθησία.

3.      Επσκόπηση έξω γεννητικών οργάνων: Αιμορραγία από το έξω στόμιο της ουρήθρας μπορεί να οφείλεται σε τραύμα ή μετακίνηση του καθετήρα με τον αεροθάλαμο του αποχετευτικού άκρου του ακόμη φουσκωμένο.

4.      Δακτυλική εξέταση του ορθού: Μετακινούμενος ή μη ψηλαφούμενος προστάτης (“floating prostate”) κατευθύνει στην διάγνωση της ρήξης της ουρήθρας.

Β] Δεδομένα από τον Εργαστηριακό Έλεγχο

Επειδή τα περισσότερα προβλήματα σχετίζονται με μηχανικά αίτια, ο εργαστηριακός έλεγχος είναι πολύ λίγο επιβοηθητικός στην διάγνωση.

1.      Ουρία και Κρεατινίνη: Αυξημένες τιμές κατευθύνουν στη διάγνωση νεφρικής ανεπάρκειας.

2.      Χρόνος Προθρομβίνης (PT – INR) – Χρόνος Μερικής Θρομβοπλαστίνης (aPTT) – Αιμοπετάλια (PLT): Πολύ χρήσιμα σε περιπτώσεις σημαντικής αιμορραγίας για την ανίχνευση διαταραχών του πηκτικού μηχανισμού.

C] Δεδομένα από τον Απεικονιστικό – Ακτινολογικό Έλεγχο

Στην οξεία φάση του προβλήματος συνήθως δεν χρειάζονται ακτινολογικές εξετάσεις, με εξαίρεση ίσως το Υπερηχογράφημα νεφρών που μπορεί να δείξει την παρουσία υδρονέφρωσης σε περιπτώσεις αποφρακτικής ουροπάθειας.

ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Α] Επιβεβαίωση Σωστής Λειτουργίας

Υπάρχει ένας αδρός κανόνας σύμφωνα με τον οποίο, αν σε ένα ουροκαθετήρα δεν μπορεί να πραγμαροποιηθεί ανεμπόδιστα πλύση, τότε βρίσκεται στην ουρήθρα και όχι μέσα στην ουροδόχο κύστη. Ξεκινήστε τον έλεγχο σωστής λειτουργίας του ουροκαθετήρα διενεργώντας πλύση με την χρήση σύριγγας 60 ml με ευρύ ρύγχος που να εφαρμόζει αεροστεγώς στο στόμιο παροχέτευσης του ουροκαθετήρα, εισάγοντας με πίεση κάτω από άσηπτη τεχνική αποστειρωμένο διάλυμα φυσιολογικού χλωριονατριούχου διαλύματος. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να αποκολληθεί από το έσω στόμιο του ουροκαθετήρα κάποιος θρόμβος ή κάποιο πήγμα που τυχόν απέφρασσε την δίοδο. Εάν η πλύση και η αναρρόφηση του διαλύματος που εισάγεται στην κύστη δεν πραγματοποιείται εύκολα και ανεμπόδιστα, τότε ο ουροκαθετήρας πρέπει να αφαιρείται και να αντικαθίσταται.

Β] Έλεγχος για Ολιγουρία

Αν η πλύση και η αναρρόφηση του διαλύματος που εισάγεται στην κύστη γίνεται ανεμπόδιστα τότε ο καθετήρας βρίσκεται σε σωστή θέση και λειτουργεί καλά. Το πρόβλημα τότε μπορεί να είναι η μειωμένη παραγωγή ούρων και η διαγνωστική μας σκέψη θα στραφεί προς την κατεύθυνση της ολιγουρίας ή ανουρίας.

Γ] Συσπάσεις Ουροδόχου Κύστεως

Οι συσπάσεις της ουροδόχου κύστεως μπορούν να αντιμετωπισθούν με φαρμακευτική αγωγή με την χορήγηση Οξυβουτινίνης [Oxybutynin – (Ditropan)] ή Προπανθελίνη [Propantheline – (Pro-Banthine)]. Υπενθυμίζεται ότι τα φάρμακα αυτά πρέπει να διακόπτονται πριν από την αφαίρεση του ουρικαθετήρα για να δωθεί χρόνος επαναφοράς για την φυσιολογική λειτουργία της ουροδόχου κύστεως.

Φαρμακευτικά Σκευάσματα

Oxybutynin: DITROPAN Tab 5 mg x 30 / Dose: 5 mg Q8-12H

Reference

Andriole UT. “Care of the Indwelling Catheter” in Kayes D. “Urinary Tract Infection and its Management” St. Louis, Mo – CV Mosby; 1973: 256-260