by Justin Morgenstern|Published May 19, 2022-Updated May 18, 2022|2 comments
Cite this article as:
Morgenstern, J. Monkeypox, First10EM, May 19, 2022. Available at:
https://doi.org/10.51684/FIRS.128007
The papers:
Di Giulio DB, Eckburg PB. Human monkeypox: an emerging zoonosis. Lancet Infect Dis. 2004 Jan;4(1):15-25. doi: 10.1016/s1473-3099(03)00856-9. Erratum in: Lancet Infect Dis. 2004 Apr;4(4):251. PMID: 14720564
McCollum AM, Damon IK. Human monkeypox. Clin Infect Dis. 2014 Jan;58(2):260-7. doi: 10.1093/cid/cit703. Epub 2013 Oct 24. Erratum in: Clin Infect Dis. 2014 Jun;58(12):1792. PMID: 24158414
Τί είναι?
Η νόσηση των ανθρώπων από Ευλογιά των Πιθήκων (Monkeypox) είναι μια ιογενής ζωονόσος ενδημική στην Κεντρική και Δυτική Αφρική. Ανήκει στην ίδια οικογένεια ιών όπως της Ευλογιάς (Smallpox) και της Ανεμευλογιάς (Chickenpox), και γενικά θεωρείται ως ο πιο σημαντικός ορθοποξικός ιός (orthopoxvirus) από την εποχή της εκρίζωσης του ιού της Ευλογιάς.
Πώς παρουσιάζεται?
Η Ευλογιά των Πιθήκων παρουσιάζεται όπως και η Ευλογιά ή Ανεμευλογιά. Υπάρχει μια χαρακτηριστική πρόδρομη περίοδος 2 ημερών με συμπτώματα πυρετού, κακουχίας, μυαλγιών, ή και κεφαλαλγίας, ενώ το 90% των ασθενών εμφανίζουν και λεμφαδενοπάθεια.
Το τυπικό εξάνθημα αρχίζει ως κηλιδοβλατιδώδεις (maculopapular) βλάβες διαμέτρου 2 - 5 mm, που έχει την τάση να εξαπλώνεται φυγόκεντρα (από το κέντρο προς την περιφέρεια - άρα οι περισσότερες βλάβες θα εντοπίζονται στα άκρα και στην κεφαλή). Αυτές οι βλάβες στη συνέχεια αλλάζουν μορφή εξελικτικά περνώντας από τα στάδια της βλατίδας (papular), της φυσαλίδας (vescicular) και της φλύκταινας (pustular), πριν εφελκιδοποιηθούν (crusting) και αποπέσουν αφήνοντας δυσχρωματικές ουλές (dyspigmented scars). Η εξέλιξη αυτών των δερματικών βλαβών διαφέρει μεταξύ των ασθενών με μερικούς να παρουσιάζουν σύγχρονη εξέλιξη όλων των βλαβών (μονομορφική εξέλιξη) όπως ακριβώς συμβαίνει και στην Ευλογιά ενώ σε άλλους ασθενείς παρατηρείται ετεροχρονισμένη εξελιξη των βλαβών (πλειομορφική εξέλιξη όπως συμβαίνει στην Ανεμευλογιά.
Όταν περιγράφηκε αρχικά, θεωρήθηκε ότι έμοιαζε κυρίως με την Ευλογιά, αλλά με την πάροδο του χρόνου διαπιστώθηκαν πολλές περιπτώσεις που έμοιαζαν περισσότερο με την Ανεμευλογιά.
Στην πραγματικότητα, σε μια μελέτη στην Αφρική, 3% των ασθενών που διαγνώσθηκαν αρχικά ως πάσχοντες από Ανεμευλογιά, στην πραγματικότητα είχαν Ευλογιά των Πιθήκων βάσει ορολογικών εξετάσεων (serologic testing), όπως επίσης και 7% των ασθενών με "Άτυπη Ανεμευλογιά" ("Atypical Chickenpox") και 6% των ασθενών με άγνωστης αιτιολογίας εξάνθημα (Jezek 1988).
Πώς μοιάζει το εξάνθημα?
Πώς μεταδίδεται?
Ευτυχώς, συγκρινόμενη με την Ευλογιά, η Ευλογιά των Πιθήκων έχει πολύ μικρότερο δείκτη μεταδοτικότητας (lower rate of transmission) από άνθρωπο σε άνθρωπο, με δείκτη δευτερογενούς μετάδοσης (secondary attack rate) περίπου στο 5-10%. Υπήρξαν αρκετές επιδημίες στο παρελθόν, και όλες ήταν αυτοπεριοριζόμενες (self-limited) και με μόνο εφαρμογή βασικών μέτρων ελέγχου των λοιμώξεων (Basic Infection Control Measures). Ο ακριβής μηχανισμός της μετάδοσης δεν είναι γνωστός και πολλές βιβλιογραφικές πηγές αναφέρουν τα σταγονίδια/απλή δερματική επαφή (droplet/skin contact) ως τον κύριο μηχανισμό μετάδοσης, αλλά οι περισσότεροι επίσης παραδέχονται και την δυνατότητα μετάδοσης αερογενώς (airborne spread). Το CDC αναφέρει ότι αυτοί οι ασθενείς θα πρέπει να νσοηλεύονται σε θαλάμους αρνητικής πίεσης (negative pressure room) και να λαμβάνονται μέτρα προστασίας για αερογενή διασπορά (airborne precautions).
Πώς διαγιγνώσκεται?
Η εργαστηριακή διάγνωση είναι σημαντική, καθώς η κλινική εικόνα επικαλύπτεται με κλινικά χαρακτηριστικά κυρίως της Ανεμευλογιάς. Υπάρχουν ειδικές πληροφορίες και οδηγίες για συλλογή και αποστολή δειγμάτων μετά από αφαίρεση της κρούστας των βλαβών.
Υπαρχει διαθέσιμο εμβόλιο?
Το εμβόλιο κατά της Ευλογιάς φαίνεται να προσφέρει ικανοποιητική (περίπου 85%) προστασία έναντι της Ευλογιάς των Πιθήκων, και το CDC συστήνει τον προφυλακτικό (πριν την έκεθση) εμβολιασμό για τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας που διερευνούν ή που φροντίζουν ασθενείς που θεωρούνται ύποπτα κρούσματα Ευλογιάς των Πιθήκων και οι οποίοι δεν έχουν αντενδείξεις για την χορήγηση του εμβολίου.
Πώς θεραπεύεται?
Δεν υπάρχουν τεκμηριωμένες θεραπείες, και όπως συμβαίνει και στις περισσότερες ιογενείς λοιμώξεις, η αντιμετώπιση είναι κυρίως υποστηρικτική.
Ο εμβολιασμός μετά από έκθεση ήταν αποτελεσματικός στις περιπτώσεις της Ευλογιάς, και ως εκ τούτου το CDC ΄συμπερασματικά προτείνει τη χορήγηση του εμβολίου κατά της ευλογιάς εντός 4 ημερών από την ημερομηνία της έκθεσης προκειμένου να προληφθεί η νόσηση από Ευλογιά των Πιθήκων. Χορηγώντας το εμβόλιο κατά της Ευλογιάς μεταξύ 4 και 14 ημερών μετά την έκθεση μπορεί να μην προλαμβάνει την νόσο, αλλά μπορεί να μειώσει την ένταση των συμπτωμάτων.
Το Cidofovir είναι ένα ευρέος φάσματος αντιϊκό φάρμακο με in vitro δράση έναντι της ευλογιάς, αλλά δεν υπάρχουν καθόλου κλινικά δεδομένα που να υποστηρίζουν την χρήση του, εκτός του ότι το φάρμακο αυτό έχει και σημαντική τοξικότητα.
Ίσως το πιο σημαντικό βήμα στην αντιμετώπιση τέτοιου περιστατικού στο ΤΕΠ είναι η αναφορά του στον Υπέυθυνο Φορέα Δημόσιας Υγείας και η λήψη οδηγιών από αυτόν.
Ποιές είναι οι επιπλοκές?
Περίπου 20% των ασθενών θα αναπτύξουν δευτερογενείς λοιμώξεις δέρματος (secondary skin infections), και 10% των ασθενών θα αναπτύξουν πνευμονίτιδα. Οφθλαμικές επιπλοκές όπως επίσης και εγκεφαλίτιδα είναι δυνατό να συμβούν.
Ποιά είναι η πρόγνωση?
Η νόσος είναι πιθανόν να μην δηλώνεται σε σημαντικό βαθμό (uder-reported), και έτσι η θνητότητα να υπερεκτιμάται, αλλά κατά την διάρκεια πιο ενταντικού ελέγχου στην Αφρική, η θνητότητα προσδιοριίστηκε στο 10 - 20%. Όμως, σε ένα ξέσπασμα επιδημίας το 2003 στις ΗΠΑ καταγράφηκαν 81 περιστατικά αλλά κανένας θάνατος.
Λίγα ιστρικά στοιχεία
Αντίθετα με την μακρόχρονη ιστοριά της Ευλογιάς, το πρώτο περιστατικό της Ευλογιάς των Πιθήκων περιγράφηκε μόλις το 1970, στο Κογκό. (Αναγνωρίσθηκε ως τέτοιο μετά την εξάλειψη της Ευλογιάς. Πριν από αυτό, πιθανότατα τέτοια περιστατικά θα θεωρούνται ως πετιστατικά Ευλογιάς).
Λίγες λεπτομέριες
Παρά το όνομα της νόσου (Ευλογιά των πιθήκων), η μεγαλύτερη ζωονοσιακή δεξαμενή (zoonotic reservoir) της πάθησης είναι πιθανότατα τα τρωκτικά.
References
Di Giulio DB, Eckburg PB. Human monkeypox: an emerging zoonosis. Lancet Infect Dis. 2004 Jan;4(1):15-25. doi: 10.1016/s1473-3099(03)00856-9. Erratum in: Lancet Infect Dis. 2004 Apr;4(4):251. PMID: 14720564
Jezek Z, Szczeniowski M, Paluku KM, Mutombo M, Grab B. Human monkeypox: confusion with chickenpox. Acta Trop. 1988 Dec;45(4):297-307. PMID: 2907258
McCollum AM, Damon IK. Human monkeypox. Clin Infect Dis. 2014 Jan;58(2):260-7. doi: 10.1093/cid/cit703. Epub 2013 Oct 24. Erratum in: Clin Infect Dis. 2014 Jun;58(12):1792. PMID: 24158414
