ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΕ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΤΑΞΙΔΙΩΤΕΣ

Ατυχήματα και ασφάλεια σε διεθνείς ταξιδιώτες

Πηγή: ΚΕΕΛΠΝΟ

·        Ανδρούλα Παυλή, Υπεύθυνη Γραφείου Ταξιδιωτικής Ιατρικής

·        Χρυσοβαλάντης Σιλβέστρος, Γραφείο Ταξιδιωτικής Ιατρικής

·        Μαλτέζου Έλενα, Υπεύθυνη Τμήματος Παρεμβάσεων σε Χώρους Παροχής Υπηρεσιών Υγείας

Οι ταξιδιώτες που διασχίζουν διεθνή σύνορα και οι οποίοι βρίσκονται μακριά από τις κατάλληλες ιατρικές υπηρεσίες της χώρας καταγωγής τους εκτίθενται σε κίνδυνο να νοσήσουν ή να τραυματιστούν. Ο κίνδυνος τραυματισμού σε διεθνείς ταξιδιώτες έχει αναγνωριστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) και από το Κέντρο Ελέγχου και πρόληψης νοσημάτων (CDC) των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής [1-3]. Ο αριθμός των θανάτων από τραυματισμούς σε ταξιδιώτες εκτιμάται να είναι 25 φορές μεγαλύτερος από τον αριθμό αυτών που οφείλονται σε λοιμώδη νοσήματα. Επομένως η ασφαλιστική κάλυψη για την υγεία κατά τη διάρκεια του ταξιδιού θεωρείται πολύ σημαντική για όλους τους ταξιδιώτες και ιδιαίτερα για άτομα με υποκείμενες νόσους, αυτούς που ταξιδεύουν προς αναπτυσσόμενες τροπικές ή υποτροπικές περιοχές και για όσους προγραμματίζουν μακράς διάρκειας ταξίδια.

Οι τραυματισμοί είναι 7 από τις 15 κορυφαίες αιτίες θανάτου παγκοσμίως μεταξύ των ατόμων ηλικίας 5-44 ετών. Οι τραυματισμοί αντιπροσωπεύουν περίπου 5 εκατομμύρια θανάτους σε όλο τον κόσμο. Οι ταξιδιώτες έχουν 10 φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν ως αποτέλεσμα ενός τραυματισμού παρά από μια μολυσματική ασθένεια. Εκτιμάται ότι 23% των θανάτων σε ταξιδιώτες οφείλεται σε τραυματισμούς, ενώ μόνο το 2% οφείλεται σε λοιμώδη αίτια. Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι τα ατυχήματα είναι η δεύτερη συνηθέστερη αιτία θανάτου σε άτομα που βρίσκονται μακριά από την πατρίδα τους, μετά τις καρδιαγγειακές παθήσεις. Η συχνότητα των τραυματισμών που σχετίζονται με ταξίδια εξαρτάται από τον προορισμό, τη διάρκεια και τις προγραμματισμένες δραστηριότητες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Επιπλέον, το φύλο μπορεί επίσης να είναι ένας άλλος παράγοντας που συμβάλλει στην επίπτωση των τραυματισμών σε ταξιδιώτες. Οι άνδρες ταξιδιώτες έχουν περισσότερες πιθανότητες από τις γυναίκες να πεθάνουν από τραυματισμούς, ενώ ο βιασμός και η σεξουαλική κακοποίηση αποτελούν κινδύνους κυρίως για τις γυναίκες ταξιδιώτες.

Από το 2004 έως το 2006, αναφέρθηκαν 2.361 θάνατοι Αμερικανών πολιτών στο εξωτερικό, λόγω τραυματισμού. Τα τροχαία ατυχήματα και οι ανθρωποκτονίες ήταν οι πιο συχνές αιτίες θανάτου από τραυματισμούς (768 θάνατοι οφείλονταν σε τροχαία ατυχήματα). Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) είναι από τους κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς στον κόσμο. Παρά τις αυξανόμενες απαιτήσεις των καταναλωτών σχετικά με την ασφάλεια του ταξιδιού, οι τραυματισμοί των τουριστών παραμένουν ουσιαστικά ένα αόρατο πρόβλημα. Η σχετική ηλικιακή κατανομή δείχνει ότι οι ταξιδιώτες μεταξύ 25 και 64 ετών – και κατά κύριο λόγο άνδρες – είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς σε θανάσιμους τραυματισμούς κατά τη διάρκεια διακοπών. Οι μεγαλύτερης ηλικίας ταξιδιώτες τραυματίζονται κυρίως από την υπερβολική προσπάθεια κατά τη διάρκεια της φυσικής δραστηριότητας (κολύμπι, σκι, πεζοπορία στο βουνό) και οι μικρότεροι κυρίως από τροχαία ατυχήματα.

Σε ό,τι αφορά ταξιδιώτες στην Ελλάδα, το 2000, 2% του συνόλου των τραυματισμών που αντιμετωπίστηκαν στα νοσοκομεία και το 3,5% των θανατηφόρων τραυματισμών στην Ελλάδα αφορούσε τουρίστες. Σε σύγκριση με τους Έλληνες κατοίκους, οι τουρίστες που τραυματίστηκαν ήταν κυρίως μεταξύ 15 και 64 ετών και αυτοί που τραυματίστηκαν θανάσιμα ήταν μεταξύ 25 και 44 ετών και κυρίως άντρες. Τα ατυχήματα μεταφορών (κυρίως οδικής κυκλοφορίας) και ο πνιγμός αντιπροσώπευαν πάνω από το 70% των θανατηφόρων τραυματισμών μεταξύ των αλλοδαπών τουριστών.

Οι τραυματισμοί από τροχαία αναφέρονται από τη βιβλιογραφία της ταξιδιωτικής ιατρικής ως η πιο κοινή αιτία θανάτου από τραυματισμό για τους τουρίστες. Σχεδόν 3.500 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε μέρα σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων 1.000 παιδιών ως αποτέλεσμα των τροχαίων ατυχημάτων που αφορούν σε αυτοκίνητα, λεωφορεία, μοτοσικλέτες, ποδήλατα, φορτηγά ή πεζούς. Ο αριθμός αυτός ενδέχεται να διπλασιαστεί μέχρι το 2020. Πάνω από το 85% αυτών των ατυχημάτων (και το 96% των παιδικών θανάτων) συμβαίνουν σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Παράγοντες που συμβάλλουν στα τροχαία ατυχήματα κατά τη διάρκεια του ταξιδιού περιλαμβάνουν την έκθεση σε άγνωστο και επικίνδυνο περιβάλλον, οδήγηση στην αντίθετη πλευρά του δρόμου, ανεπαρκείς προδιαγραφές των οχημάτων, άγνωστοι κανόνες και κανονισμοί καθώς επίσης προβλήματα επικοινωνίας λόγω γλωσσικών δυσκολιών και η αύξηση της ριψοκίνδυνης συμπεριφοράς ως αποτέλεσμα της ανέμελης διάθεσης κατά τη διάρκεια των διακοπών. Τα προληπτικά μέτρα σχετικά με την οδική ασφάλεια σε ταξιδιώτες αναφέρονται στο Πίνακα 1.

Πίνακας 1: Προληπτικά μέτρα για τα τροχαία ατυχήματα σε ταξιδιώτες

·        Να έχετε μια διεθνή άδεια οδήγησης καθώς και την εθνική άδεια οδήγησής σας. ·        Να έχετε πλήρη ασφαλιστική κάλυψη υγείας για ιατρική θεραπεία τόσο για τραυματισμούς όσο και για λοιμώξεις. ·        Να προσέχετε τους κανονισμούς που αφορούν την κυκλοφορία και τη συντήρηση των οχημάτων, καθώς και την κατάσταση των δρόμων στη χώρα προορισμού. ·        Να γνωρίζετε τους άτυπους κανόνες του δρόμου (π.χ. την κόρνα ή το φλας πριν την προσπέραση). ·        Πριν από την ενοικίαση ενός αυτοκινήτου να ελέγχετε την κατάστασή του (τροχούς, ζώνες ασφαλείας, τους εφεδρικούς τροχούς, τα φώτα, τα φρένα κ.λπ.). ·        Να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί σε μια χώρα όπου η κυκλοφορία διεξάγεται στην απέναντι πλευρά του δρόμου από εκείνη στη χώρα διαμονής σας. ·        Μην οδηγείτε σε άγνωστους και σκοτεινούς δρόμους. ·        Αποφύγετε την οδήγηση μοτοποδηλάτου, μοτοσικλέτας, ποδηλάτου ή τρίκυκλου. ·        Αποφύγετε την κατανάλωση αλκοόλ πριν την οδήγηση. ·        Οδηγείτε πάντα στο όριο ταχύτητας. ·        Να φοράτε πάντα ζώνη ασφαλείας εάν υπάρχει. ·        Να προσέχετε αδέσποτα ζώα.

 Ο πνιγμός αναφέρεται συχνά ως μία από τις κύριες αιτίες θανάτου από τραυματισμό μεταξύ των τουριστών. Το ποσοστό θανάτου μεταξύ των δυτών παγκοσμίως εκτιμάται περίπου σε 15-20 θανάτους ανά 100.000 δύτες ετησίως. Οι παράγοντες κινδύνου μπορεί να σχετίζονται με έλλειψη εξοικείωσης με τα τοπικά θαλάσσια ρεύματα και τις συνθήκες του νερού, τις παλίρροιες, επικίνδυνα θαλάσσια ζώα, όπως μέδουσες και κοράλλια. Επιπλέον και το αλκοόλ συμβάλλει σημαντικά στην επίπτωση των πνιγμών και ατυχημάτων. Οι καταδύσεις και η κολύμβηση με αναπνευστήρα γίνονται όλο και πιο δημοφιλείς σε ταξιδιώτες των παράκτιων προορισμών. Επομένως οι ταξιδιώτες θα πρέπει να λαμβάνουν τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος των τραυματισμών κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων με ύδατα (Πίνακας 2).

Πίνακας 2: Προληπτικά μέτρα για πνιγμό και ατυχήματα που σχετίζονται με τα ύδατα ψυχαγωγίας σε ταξιδιώτες

·        Να επιβλέπετε πάντα τα παιδιά που βρίσκονται κοντά σε ύδατα.

·        Μην πίνετε αλκοόλ πριν από οποιαδήποτε δραστηριότητα σε ύδατα.

·        Να εκτιμάτε το βάθος του νερού πριν από την κατάδυση και να αποφεύγετε τις καταδύσεις όπου δεν υπάρχει ορατότητα του πυθμένα.

·        Μη βυθίζετε άλλους στο νερό.

·        Χρησιμοποιήστε σωσίβια όταν χρειάζεται.

·        Δώστε προσοχή στις παλίρροιες και τα ρεύματα.

·        Αποφύγετε τις εξόδους σε ιαματικές πηγές και πισίνες.

 Η βία είναι μια πολύ σημαντική αιτία τραυματισμού ή και θανάτου σε ταξιδιώτες. Το 2000, περίπου 1,6 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από βία και μόνο το ένα πέμπτο ήταν θύματα ένοπλων συγκρούσεων. Ο αριθμός θανάτων από βία σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος είναι τουλάχιστον 3 φορές υψηλότερος από εκείνο σε ανεπτυγμένες χώρες. Οι ταξιδιώτες θεωρούνται από πολλούς εγκληματίες ως πλούσιοι, άπειροι και αφελείς, και μη εξοικειωμένοι με τον πολιτισμό της χώρας προορισμού, και επομένως καλοί στόχοι. Η επίσκεψη σε περιοχές με μεγάλη φτώχεια, σε άγνωστο περιβάλλον και ιδιαίτερα τη νύχτα, η πολιτική αναταραχή, η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών ή η χρήση ναρκωτικών, είναι παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα προγραμματισμένης ή τυχαίας βίας. Επομένως συστήνεται οι ταξιδιώτες να μην ταξιδεύουν τη νύχτα ή μόνοι τους και να αποφεύγουν την ενδυμασία με ακριβά ρούχα ή αξεσουάρ, καθώς επίσης και τη διαμονή στο ισόγειο του ξενοδοχείου. Σε περίπτωση που ο ταξιδιώτης βρεθεί αντιμέτωπος με ένα κακοποιό συστήνεται να μην αντισταθεί στον επιτιθέμενο.

Άλλες αιτίες τραυματισμών περιλαμβάνουν φυσικούς κινδύνους κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων στην ύπαιθρο και στην έρημο. Η δημοτικότητα του οικολογικού τουρισμού και των «περιπετειωδών» ταξιδιών είναι πιθανόν να προκαλέσει αύξηση του αριθμού και της ποικιλομορφίας των ατυχημάτων σε απομακρυσμένες περιοχές, των εγκαυμάτων, δηλητηριάσεων, ναρκωτικών, αυτοκτονιών, εμφυλίων διαμαχών και τρομοκρατιών.

Ο κίνδυνος των θανάτων από ατυχήματα σε ταξιδιώτες ανάλογα με το προορισμό, που σχετίζεται με ταξίδι εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση. Οι ταξιδιώτες πρέπει να είναι ενήμεροι για τους κινδύνους από ατυχήματα στις χώρες προορισμού, ειδικά για τροχαία ατυχήματα, πνιγμούς και βία. Υπάρχει ανάγκη για περισσότερες μελέτες που περιγράφουν περαιτέρω τον κίνδυνο σε ταξιδιώτες και που μπορούν να υποστηρίξουν την ενημέρωση των ταξιδιωτών. Επιπλέον, οι μελέτες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παροχή πιο εστιασμένων και τεκμηριωμένων συμβουλών σχετικά με τα ατυχήματα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού συνιστά ότι «κάθε κράτος θα πρέπει να αναπτύξει μια εθνική πολιτική για την ασφάλεια του τουρισμού και την πρόληψη του κινδύνου των τουριστών». Όλες οι χώρες προορισμού έχουν μεγάλη ευθύνη για την προστασία των επισκεπτών τους και τη φήμη τους. Ομοίως, οι επαγγελματίες ταξιδιωτικής ιατρικής πρέπει να επικαιροποιούν τις γνώσεις τους σχετικά με τους κίνδυνους που αφορούν τα ατυχήματα, σύμφωνα με τη γεωγραφική περιοχή, ώστε να παρέχουν εξατομικευμένες και ακριβείς συμβουλές και συστάσεις κατά την αξιολόγηση κινδύνου πριν το ταξίδι για την υγεία και την ασφάλεια του ταξιδιού  Η προετοιμασία ενός φαρμακείου ταξιδιωτών προσαρμοσμένο στο δρομολόγιο και στις προβλεπόμενες δραστηριότητες θεωρείται απαραίτητη.

Βιβλιογραφία:

1.      World Health Organization. International Travel and health. Στο http://www.who.int/ith/en/index.html . Προσπέλαση 09/05/2013

2.      Wilder-Smith A, Wantz C, Anderson R, et al. International travel and health. Chapter 4. Geneva, Switzerland: World Health Organization, 2007.

3.      Centers for Disease Control and Prevention. Στο: http://wwwnc.cdc.gov/travel/, Προσπέλαση 15/07/2013

4.      Wallace D, Sleet D. Non-infectious risks during travel. Chapter 6. In: Arguin PM, Kozarsky PE, Reed C, eds. CDC Health Information for International Travel 2008 Atlanta: US Department of Health and Human Services, 2008.Hargarten SW, Gûler Gürsu K. Travel-related injuries, epidemiology, and prevention. In: DuPont HL, Steffen R, eds. Textbook of Travel Medicine and Health. Hamilton, Ontario: BC Decker; 1997: 258–261.Scope and patterns of tourist accidents in the European Union. Στοec.europa.eu/health/ph…/2001/injury/fp_injury_2001_frep_10_en.pdf.Προσπέλαση 1/5/2013

5.      Hargarten SW, Baker TD , Guptill K . Overseas fatalities of United States citizen travelers: an analysis of deaths related to international travel. Ann Emerg Med 1991; 20:622 – 626.

6.      Paixao ML, Dewar RD, Cossar JH, et al . What do Scots die of when abroad? Scott Med J 1991; 36: 114 – 116.

7.      Nurthen NM, Jung P. Fatalities in the Peace Corps: a retrospective study, 1984 to 2003. J Travel Med 2008; 15: 95 – 101.

8.      McInnes RJ, Williamson LM, Morrison A. Unintentional injury during foreign travel: a review. J Travel Med 2002; 9: 297 – 307.

9.      MacPherson DW, Gushulak BD, Sandhu J. Death and international travel – the Canadian experience: 1996 to 2004. J Travel Med 2007; 14: 77 – 84.

10.    Tonellato DJ, Guse CE, Hargarten SW. Injury deaths of US citizens abroad: new data source, old travel problem. J Travel Med. 2009 Sep-Oct;16(5):304-10.

ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

Ατυχήματα και σωματικές κακώσεις στην παιδική ηλικία

Πηγή: ΚΕΕΛΠΝΟ - Δεδούκου Ξανθή, Υπεύθυνη Γραφείου Νοσοκομειακών Λοιμώξεων

Εισαγωγή:Τα ατυχήματα και οι συνακόλουθες κακώσεις της παιδικής ηλικίας αποτελούν μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο. Ευθύνονται για την πρόκληση πρώιμης θνησιμότητας και αναπηρίας, που σε σημαντικό ποσοστό μπορούν να προληφθούν με τη συντονισμένη εφαρμογή προληπτικών στρατηγικών. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, «ενώ για κάθε κατηγορία ατυχήματος υπάρχουν αποδεδειγμένες μέθοδοι για τη μείωση τόσο της πιθανότητας πρόκλησης όσο και της βαρύτητας των ατυχημάτων, η αναγνώριση του προβλήματος και η πολιτική δέσμευση για ανάληψη δράσεων με σκοπό την πρόληψη των παιδικών ατυχημάτων παραμένει σε απαράδεκτα χαμηλά επίπεδα.»

Η έκταση του προβλήματος:Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τα ατυχήματα συγκαταλέγονται μεταξύ των πρώτων αιτιών θανάτου παιδιών ηλικίας έως 18 ετών και ευθύνονται για το 40% των θανάτων της ηλικίας αυτής. Μετά το πρώτο έτος της ζωής, αποτελούν στη χώρα μας την πρώτη αιτία θανάτου, ενώ τα τροχαία ατυχήματα και μόνον αναγνωρίζονται ως πρώτη αιτία θανάτου για την ηλικία 15-18 ετών και ως δεύτερη για την ηλικία 10-14 ετών. Επιμέρους τύποι ατυχημάτων που συχνότερα σχετίζονται με την πρόκληση θανάτου στην παιδική ηλικία είναι τα τροχαία ατυχήματα, η ασφυξία, ο πνιγμός, οι δηλητηριάσεις και τα εγκαύματα. Αν και η συχνότητα των θανάτων από ατυχήματα είναι υψηλότερη στις χαμηλού οικονομικού επιπέδου χώρες, οι οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες πλήττονται επίσης, ιδιαίτερα ο ασθενέστερος κοινωνικοοικονομικά πληθυσμός τους.
Κάθε χρόνο στην Ευρώπη, 40.000 παιδιά χάνουν τη ζωή τους ως αποτέλεσμα ατυχήματος. Υπολογίζεται ότι σε κάθε θάνατο αντιστοιχούν μερικές χιλιάδες παιδιά που συνεχίζουν να ζουν με ποικίλης βαρύτητας αναπηρίες και ψυχικά τραύματα. Αντιστοίχως στις ΗΠΑ περισσότερα από 9000 παιδιά χάνουν τη ζωή τους και πάνω από 225 000 απαιτείται να νοσηλευτούν λόγω ατυχήματος, ενώ ο αντίστοιχος αριθμός των επισκέψεων στα τμήματα επειγόντων περιστατικών ξεπερνά τα 9 εκατομμύρια. Το ετήσιο υπολογιζόμενο οικονομικό και κοινωνικό κόστος ανέρχεται στα 87 δισεκατομμύρια δολάρια. Ο δείκτης YPLL (Years of Potential Life Lost), που εκτιμά κατά προσέγγιση τα χρόνια που κάποιος άνθρωπος θα ζούσε εάν δεν είχε καταλήξει πρόωρα, για τα παιδικά ατυχήματα την περίοδο 2000-2009, αντιστοιχεί στο 42% όλων των YPLL. Είναι μάλιστα πενταπλάσιος από τον αντίστοιχο δείκτη για τον καρκίνο, 13 φορές υψηλότερος από το δείκτη των καρδιοπαθειών και 31 φορές υψηλότερος από το δείκτη των πνευμονιών και της γρίπης.

Γιατί τα παιδιά είναι τόσο ευάλωτα στα ατυχήματα;Τα παιδιά δεν είναι μικροί ενήλικες. Υπολείπονται σε σωματικές και αναπτυξιακές δεξιότητες, παρουσιάζουν ποικίλου βαθμού εξάρτηση από τους μεγάλους, ανάλογα με την ηλικία, χαρακτηριολογικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά ενώ η δραστηριότητα και οι συμπεριφορές τους που ενέχουν κινδύνους για πρόκληση ατυχημάτων, μεταβάλλονται με την αύξηση της ηλικίας. Η περιέργεια και οι εξερευνητικές τάσεις, που τα χαρακτηρίζουν δε συμβαδίζουν συνήθως με την ωριμότητα που απαιτείται για την αξιολόγηση των κινδύνων και την ανάπτυξη ικανοτήτων αποφυγής τους.

Ομάδες αυξημένου κινδύνου:Τα ατυχήματα στην παιδική και εφηβική ηλικία αφορούν πολύ συχνότερα τα αγόρια σε σχέση με τα κορίτσια, με ένα μέσο κίνδυνο κατά 25% υψηλότερο στα αγόρια. Πιθανές εξηγήσεις περιλαμβάνουν βιολογικές παραμέτρους, την τάση των αγοριών να εμπλέκονται σε πιο ριψοκίνδυνες και παρορμητικές συμπεριφορές και να κοινωνικοποιούνται με διαφορετικούς τρόπους συγκριτικά με τα κορίτσια, καθώς και την αυξημένη πιθανότητα να μην ανταποκρίνονται στις ανασταλτικές παραινέσεις των γονέων και να παίζουν χωρίς επίβλεψη. 

Σε ό,τι αφορά την κατηγορία του ατυχήματος, παρατηρούνται διαφοροποιήσεις από χώρα σε χώρα, αλλά γενικά τα βρέφη παρουσιάζουν μεγαλύτερο κίνδυνο πνιγμονής/ασφυξίας, ενώ στα νήπια καταγράφονται συχνότερα περιστατικά πνιγμού. Οι πτώσεις κατέχουν την πρώτη θέση μεταξύ των ατυχημάτων σε παιδιά ηλικίας έως τριών ετών, αλλά η αιτιολογική συμμετοχή αντικειμένων που σχετίζονται με αυτές, π.χ έπιπλα, σκάλες, εξοπλισμός παιδικής χαράς, διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία. Οι δηλητηριάσεις εμφανίζουν ανοδική συχνότητα από την ηλικία των 9 μηνών έως τους 23 μήνες ζωής και στη συνέχεια παρουσιάζουν προοδευτική μείωση. Όσο αυξάνεται η ηλικία τόσο αυξάνεται η συχνότητα των τροχαίων ατυχημάτων. Το χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, η μικρή ηλικία της μητέρας, οι μονογονεϊκές και οι πολυμελείς οικογένειες, καθώς και το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο της μητέρας συνιστούν παράγοντες που συμβάλλουν στην αύξηση του κινδύνου παιδικών ατυχημάτων.


Παιδικά ατυχήματα στην Ελλάδα:Ως πρώτη αιτία θανατηφόρων ατυχημάτων στα παιδιά ηλικίας 0-14 ετών καταγράφονται τα τροχαία ατυχήματα τα οποία ευθύνονται για το 55% του συνολικού αριθμού θανάτων από γνωστές αιτίες κακώσεων στην ηλικία αυτή. Οι υψηλότεροι δείκτες θνησιμότητας, από αυτήν την αιτία εντοπίζονται στις ηλικίες 10-14 ετών ενώ οι χαμηλότεροι στις ηλικίες 0-4. Αξιοσημείωτη είναι η αύξηση της θνησιμότητας στα αγόρια κατά την ηλικία 10-14 ετών. Οι πνιγμοί αποτελούν τη δεύτερη σημαντικότερη αιτία θανάτου από ατυχήματα στα παιδιά 0-14 ετών στην Ελλάδα. Στη χώρα μας (1992-2004) καταγράφονται ετησίως 10 θάνατοι από πνιγμό κατά μέσο όρο στη συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα. Την τρίτη αιτία θανάτου από ατυχήματα καταλαμβάνουν οι πτώσεις με 6 θανάτους κατά μέσο όρο κάθε χρόνο και ακολουθούν τα εγκαύματα και οι δηλητηριάσεις. (πηγή: Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Ατυχήματα 2008-2012)

Πρόληψη:Τα παιδικά ατυχήματα είναι προβλέψιμα και μπορεί να προληφθούν όταν εφαρμόζονται οι κατάλληλες στρατηγικές πρόληψης με συνδυασμό τριών προσεγγίσεων που έχουν επανειλημμένα δοκιμαστεί με επιτυχία σε χώρες που τις ακολούθησαν με συνέπεια και συνέχεια:

1. Νομικό πλαίσιο ασφαλείας και πολιτική δέσμευση εφαρμογής της νομοθεσίας: έχει τη δυνατότητα, σε συνδυασμό με την εκπαίδευση/ενημέρωση του κοινού να επηρεάζει και να διαμορφώνει συνθήκες ασφαλούς περιβάλλοντος και ανθρώπινες συμπεριφορές– στάσεις που προάγουν την ασφάλεια των παιδιών και την προστασία τους από τα ατυχήματα. Παραδείγματα αποτελούν νόμοι και ρυθμίσεις για την υποχρεωτική χρήση παιδικών καθισμάτων αυτοκινήτου και κράνους για την ποδηλασία καθώς και η επιβολή ανώτατων ορίων ταχύτητας. Η διασφάλιση της εφαρμογής τους αυξάνει την αποτελεσματικότητά τους.

2. Εκπαίδευση ειδικών και ενημέρωση κοινού: Αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο, αφού προσφέρει τόσο ευαισθητοποίηση όσο και την απαραίτητη γνώση ώστε έγκαιρα να αναγνωρίζονται οι πιθανοί κίνδυνοι και να εφαρμόζονται τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ενημέρωση– εκπαίδευση των ζευγαριών που θα γίνουν γονείς για την αναγκαιότητα και την ορθή χρήση των καθισμάτων ασφαλείας του αυτοκινήτου για κάθε μετακίνηση του βρέφους, ακόμη και για την πρώτη του «βόλτα» από το μαιευτήριο στο σπίτι.

Ο ρόλος της επίβλεψης:Η επίβλεψη των παιδιών αποτελεί καθοριστική παράμετρο για την προστασία τους από τα ατυχήματα και την ασφάλειά τους γενικότερα. Υπολογίζεται ότι το 90% των παιδικών ατυχημάτων συμβαίνουν μέσα ή κοντά στο οικιακό περιβάλλον και ενώ τα παιδιά βρίσκονται υπό την επιτήρηση ατόμου που τα φροντίζει. Τα χαρακτηριστικά της «ποιοτικής» επιτήρησης περιλαμβάνουν ιδιαίτερη προσοχή με συνεχή οπτική και ακουστική επαφή με το παιδί, εγγύτητα που παρέχει τη δυνατότητα άμεσης σωματικής παρέμβασης και απομάκρυνσης από επικίνδυνα σημεία και αδιάλειπτη παρακολούθηση. Το επίπεδο της επιτήρησης εξαρτάται και την ηλικία του παιδιού, τον τύπο προσωπικότητας, τις αναπτυξιακές του δεξιότητες και το περιβάλλον που καθορίζει την έκθεση σε παράγοντες κινδύνου για πρόκληση ατυχημάτων. Εκ μέρους του επιβλέποντος απαιτούνται κρίση, γρήγορα αντανακλαστικά και εκπαίδευση σε τρόπους επιρροής στη συμπεριφορά του παιδιού. Στον τομέα αυτό η συμβολή της εκπαίδευσης των γονέων από την παιδιατρική κοινότητα είναι καθοριστική αφού μπορεί να ευαισθητοποιήσει και να καθοδηγήσει τους γονείς αφενός στη διαμόρφωση ενός ασφαλούς περιβάλλοντος διαβίωσης και ψυχαγωγίας των παιδιών και αφετέρου στην ανάγκη για συστηματική επίβλεψη, εγρήγορση και ανάπτυξη της ικανότητας άμεσης και αποτελεσματικής παρέμβασης για την πρόληψη των ατυχημάτων. Το ίδιο αποτελεσματικός φαίνεται να είναι ο ρόλος των λειτουργών προσχολικής και σχολικής εκπαίδευσης με προγράμματα που απευθύνονται απευθείας στο παιδί σε χρονικές και ηλικιακές περιόδους της ζωής του «ευαίσθητες» στην υιοθέτηση ασφαλών προτύπων συμπεριφοράς.

3. Τεχνολογικές–μηχανικές παρεμβάσεις: στοχεύουν στην παθητική ασφάλεια και χρησιμοποιούν το σχεδιασμό χώρων και αντικειμένων με κριτήριο τον περιορισμό της πιθανότητας πρόκλησης ατυχήματος ή τη μείωση της βλαπτικής ενέργειας στην οποία μπορεί ένα άτομο να εκτεθεί κατά τη διάρκεια ενός ατυχήματος. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν για παράδειγμα, τη χρήση μη εύφλεκτων υφασμάτων για το ρουχισμό των παιδιών, τη χρήση ανιχνευτών καπνού, κατάλληλα προστατευτικά υλικά για την κάλυψη των επιφανειών και εδάφους στις παιδικές χαρές, καθώς και χρήση παιχνιδιών χωρίς μικρά τμήματα που μπορεί να αποσπαστούν και να προκαλέσουν πνιγμονή. Σε συνδυασμό με τα μέτρα ενεργητικής ασφάλειας που στοχεύουν στην τροποποίηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς, οι τεχνολογικές παρεμβάσεις και η εισαγωγή στην αγορά ασφαλών καταναλωτικών προϊόντων έχουν αποδώσει θεαματικά στην πρόληψη ατυχημάτων στα παιδιά. Τα παραδείγματα κατακόρυφης μείωσης θανατηφόρων δηλητηριάσεων μετά την εισαγωγή ασφαλών πωμάτων στις συσκευασίες της ασπιρίνης και άλλων φαρμακευτικών ειδών ή η μείωση των θανάτων από πτώσεις μετά την τοποθέτηση κιγκλιδωμάτων στα παράθυρα πολυκατοικιών στη Σιγκαπούρη είναι πια κλασικά.

Συμπερασματικά, σύμφωνα με δημοσιευμένα στοιχεία του Κέντρου Έρευνας και Πρόληψης Ατυχημάτων για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η μείωση των παιδικών ατυχημάτων είναι εφικτή σε ποσοστό τουλάχιστον 33% αν ακολουθηθούν και στη χώρα μας οι συνεπείς και συνεχείς πολιτικές πρόληψης που έχουν ακολουθήσει ήδη οι Σκανδιναβικές χώρες, η Ολλανδία και η Αγγλία. Σε απόλυτους αριθμούς, κάθε χρόνο θα μπορούσαν να είναι μαζί μας τουλάχιστον 100 παιδιά ηλικίας 0-14 ετών που έφυγαν άδικα, κυρίως εξ αιτίας παραγόντων που έχουν σχέση με την ανθρώπινη συμπεριφορά και την έλλειψη φροντίδας σε επίπεδο οικογένειας, κοινότητας ή Πολιτείας.

Βιβλιογραφία 1. World report on child injury prevention, WHO 2008,http://www.who.int/violence_injury_prevention/child/injury/world_report/en/ 

2. European report on child injury prevention, WHO 2008 http://www.euro.who.int/en/what-we-do/health-topics/Life-stages/child-and-adolescent-health/publications/2008/european-report-on-child-injury-prevention

3. National Action Plan for child injury prevention. An agenda to prevent injuries and promote the safety of children and adolescents in the United States, CDC 2012 http://www.cdc.gov/safechild/nap/

4. http://www.childsafetyeurope.org/reportcards/info/greece-country-profile.pdf

5. http://www.childsafetyeurope.org/reportcards/info/greece-report-card.pdf

6. Unintentional injury mortality in the European Union: how many more lives could be saved? Petridou ET et al, Scand J Public Health 2007;35(3):278-87

7. Childhood injuries in the European Union: can epidemiology contribute to their control? Petridou E, Acta Paediatr. 2000 Oct;89(10): 1244-9

ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΙΟΓΕΝΕΙΣ ΗΠΑΤΙΤΙΔΕΣ (ΚΕΕΛΠΝΟ)

Ατυχήματα Επαγγελματιών Υγείας και Ιογενείς Ηπατίτιδες

Πηγή: ΚΕΕΛΠΝΟ - Γεωργία Νικολοπούλου, Υπεύθυνη Γραφείου Ηπατιτίδων ΚΕΕΛΠΝΟ

Οι επαγγελματίες υγείας, λόγω της φύσης της εργασίας τους, έρχονται σε επαφή με λοιμώδη νοσήματα με κίνδυνο προσβολής τους και μετάδοσης της νόσου και σε άλλα άτομα.
Συγκεκριμένα, τυχαίος ενοφθαλμισμός με μολυσμένο αίμα ή άλλα σωματικά υγρά μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή λοίμωξη από τους ιούς της Ηπατίτιδας Β και C.
Από τα ερωτήματα που δέχεται το Γραφείο Ηπατιτίδων του ΚΕΕΛΠΝΟ, για οδηγίες σε περιπτώσεις τρυπήματος από αιχμηρά αντικείμενα ή έκθεσης σε βιολογικά υγρά, φαίνεται ότι τέτοια ατυχήματα συμβαίνουν συχνά.
Αξιοσημείωτο είναι ότι σημαντικός αριθμός των επαγγελματιών υγείας, παρά την καθημερινή τους έκθεση, δεν εμβολιάζεται έναντι του ιού της Ηπατίτιδας Β.
Σημαντικά μέτρα για την πρόληψη της μετάδοσης των Ιογενών Ηπατιτίδων σε Επαγγελματίες Υγείας είναι:
· η χρήση προστατευτικού εξοπλισμού (γάντια, γυαλιά, προστατευτική μπλούζα) όταν είναι πιθανή η επαφή με αίμα ή άλλα σωματικά υγρά
· το πλύσιμο χεριών ή χρήση αλκοολούχου διαλύματος και η αποφυγή επικίνδυνων χειρισμών και επισφαλών πρακτικών (επανατοποθέτηση του καλύμματος της βελόνης, μεταφορά ενός σωματικού υγρού μεταξύ σωληναρίων ή φιαλιδίων, αποτυχία στην ασφαλή αποκομιδή των απορριμμάτων).
Ειδικότερα, για την Ηπατίτιδα Β η μετάδοση λοιμώξεων μπορεί να αποφευχθεί με τον εμβολιασμό όλων των επαγγελματιών υγείας.
Το εμβόλιο είναι ασφαλές και αποτελεσματικό και χορηγείται δωρεάν.
Σε περίπτωση επαγγελματικής έκθεσης προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος μετάδοσης πρέπει να γίνουν άμεσα ορισμένες ενέργειες.
Οι απαιτούμενες ενέργειες περιγράφονται αναλυτικά στο «Πρωτόκολλο αντιμετώπισης επαγγελματικής έκθεσης σε HBV, HCV» που είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα του ΚΕΕΛΠΝΟ: www.keelpno.gr

Το Γραφείο Ηπατιτίδων του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ είναι καθημερινά στη διάθεση των επαγγελματιών υγείας για την επίλυση οποιουδήποτε προβλήματος ή απορίας τους.
(Τηλέφωνα επικοινωνίας : 210 5212183 / 210 5212178 από τις 8.00π.μ.-15.00 μ.μ)

Χρήσιμες Συμβουλές

· Τηρείτε κανόνες ατομικής υγιεινής (πλύσιμο χεριών)

· Μάθετε με μια απλή εξέταση αίματος αν έχετε μολυνθεί από ιογενή ηπατίτιδα

· Εμβολιαστείτε έναντι της ηπατίτιδας Α και Β εφόσον ανήκετε σε ομάδα υψηλού κινδύνου ή πρόκειται να ταξιδέψετε σε χώρα με υψηλή ενδημικότητα

· Χρησιμοποιείτε προφυλακτικό κατά τη σεξουαλική επαφή εφόσον δεν γνωρίζετε το ιολογικό προφίλ του συντρόφου σας

· Μη μοιράζεστε προσωπικά αντικείμενα (σύριγγες, βελόνες, ψαλίδια, νυχοκόπτες, οδοντόβουρτσα, ξυραφάκια κ.λπ.)

· Βεβαιωθείτε ότι χρησιμοποιούνται αποστειρωμένα ή μιας χρήσης εργαλεία κατά την περιποίηση νυχιών, βελονισμό, τατουάζ, piercing κ.λπ.