ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΕ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΤΑΞΙΔΙΩΤΕΣ

Ατυχήματα και ασφάλεια σε διεθνείς ταξιδιώτες

Πηγή: ΚΕΕΛΠΝΟ

·        Ανδρούλα Παυλή, Υπεύθυνη Γραφείου Ταξιδιωτικής Ιατρικής

·        Χρυσοβαλάντης Σιλβέστρος, Γραφείο Ταξιδιωτικής Ιατρικής

·        Μαλτέζου Έλενα, Υπεύθυνη Τμήματος Παρεμβάσεων σε Χώρους Παροχής Υπηρεσιών Υγείας

Οι ταξιδιώτες που διασχίζουν διεθνή σύνορα και οι οποίοι βρίσκονται μακριά από τις κατάλληλες ιατρικές υπηρεσίες της χώρας καταγωγής τους εκτίθενται σε κίνδυνο να νοσήσουν ή να τραυματιστούν. Ο κίνδυνος τραυματισμού σε διεθνείς ταξιδιώτες έχει αναγνωριστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) και από το Κέντρο Ελέγχου και πρόληψης νοσημάτων (CDC) των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής [1-3]. Ο αριθμός των θανάτων από τραυματισμούς σε ταξιδιώτες εκτιμάται να είναι 25 φορές μεγαλύτερος από τον αριθμό αυτών που οφείλονται σε λοιμώδη νοσήματα. Επομένως η ασφαλιστική κάλυψη για την υγεία κατά τη διάρκεια του ταξιδιού θεωρείται πολύ σημαντική για όλους τους ταξιδιώτες και ιδιαίτερα για άτομα με υποκείμενες νόσους, αυτούς που ταξιδεύουν προς αναπτυσσόμενες τροπικές ή υποτροπικές περιοχές και για όσους προγραμματίζουν μακράς διάρκειας ταξίδια.

Οι τραυματισμοί είναι 7 από τις 15 κορυφαίες αιτίες θανάτου παγκοσμίως μεταξύ των ατόμων ηλικίας 5-44 ετών. Οι τραυματισμοί αντιπροσωπεύουν περίπου 5 εκατομμύρια θανάτους σε όλο τον κόσμο. Οι ταξιδιώτες έχουν 10 φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν ως αποτέλεσμα ενός τραυματισμού παρά από μια μολυσματική ασθένεια. Εκτιμάται ότι 23% των θανάτων σε ταξιδιώτες οφείλεται σε τραυματισμούς, ενώ μόνο το 2% οφείλεται σε λοιμώδη αίτια. Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι τα ατυχήματα είναι η δεύτερη συνηθέστερη αιτία θανάτου σε άτομα που βρίσκονται μακριά από την πατρίδα τους, μετά τις καρδιαγγειακές παθήσεις. Η συχνότητα των τραυματισμών που σχετίζονται με ταξίδια εξαρτάται από τον προορισμό, τη διάρκεια και τις προγραμματισμένες δραστηριότητες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Επιπλέον, το φύλο μπορεί επίσης να είναι ένας άλλος παράγοντας που συμβάλλει στην επίπτωση των τραυματισμών σε ταξιδιώτες. Οι άνδρες ταξιδιώτες έχουν περισσότερες πιθανότητες από τις γυναίκες να πεθάνουν από τραυματισμούς, ενώ ο βιασμός και η σεξουαλική κακοποίηση αποτελούν κινδύνους κυρίως για τις γυναίκες ταξιδιώτες.

Από το 2004 έως το 2006, αναφέρθηκαν 2.361 θάνατοι Αμερικανών πολιτών στο εξωτερικό, λόγω τραυματισμού. Τα τροχαία ατυχήματα και οι ανθρωποκτονίες ήταν οι πιο συχνές αιτίες θανάτου από τραυματισμούς (768 θάνατοι οφείλονταν σε τροχαία ατυχήματα). Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) είναι από τους κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς στον κόσμο. Παρά τις αυξανόμενες απαιτήσεις των καταναλωτών σχετικά με την ασφάλεια του ταξιδιού, οι τραυματισμοί των τουριστών παραμένουν ουσιαστικά ένα αόρατο πρόβλημα. Η σχετική ηλικιακή κατανομή δείχνει ότι οι ταξιδιώτες μεταξύ 25 και 64 ετών – και κατά κύριο λόγο άνδρες – είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς σε θανάσιμους τραυματισμούς κατά τη διάρκεια διακοπών. Οι μεγαλύτερης ηλικίας ταξιδιώτες τραυματίζονται κυρίως από την υπερβολική προσπάθεια κατά τη διάρκεια της φυσικής δραστηριότητας (κολύμπι, σκι, πεζοπορία στο βουνό) και οι μικρότεροι κυρίως από τροχαία ατυχήματα.

Σε ό,τι αφορά ταξιδιώτες στην Ελλάδα, το 2000, 2% του συνόλου των τραυματισμών που αντιμετωπίστηκαν στα νοσοκομεία και το 3,5% των θανατηφόρων τραυματισμών στην Ελλάδα αφορούσε τουρίστες. Σε σύγκριση με τους Έλληνες κατοίκους, οι τουρίστες που τραυματίστηκαν ήταν κυρίως μεταξύ 15 και 64 ετών και αυτοί που τραυματίστηκαν θανάσιμα ήταν μεταξύ 25 και 44 ετών και κυρίως άντρες. Τα ατυχήματα μεταφορών (κυρίως οδικής κυκλοφορίας) και ο πνιγμός αντιπροσώπευαν πάνω από το 70% των θανατηφόρων τραυματισμών μεταξύ των αλλοδαπών τουριστών.

Οι τραυματισμοί από τροχαία αναφέρονται από τη βιβλιογραφία της ταξιδιωτικής ιατρικής ως η πιο κοινή αιτία θανάτου από τραυματισμό για τους τουρίστες. Σχεδόν 3.500 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε μέρα σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων 1.000 παιδιών ως αποτέλεσμα των τροχαίων ατυχημάτων που αφορούν σε αυτοκίνητα, λεωφορεία, μοτοσικλέτες, ποδήλατα, φορτηγά ή πεζούς. Ο αριθμός αυτός ενδέχεται να διπλασιαστεί μέχρι το 2020. Πάνω από το 85% αυτών των ατυχημάτων (και το 96% των παιδικών θανάτων) συμβαίνουν σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Παράγοντες που συμβάλλουν στα τροχαία ατυχήματα κατά τη διάρκεια του ταξιδιού περιλαμβάνουν την έκθεση σε άγνωστο και επικίνδυνο περιβάλλον, οδήγηση στην αντίθετη πλευρά του δρόμου, ανεπαρκείς προδιαγραφές των οχημάτων, άγνωστοι κανόνες και κανονισμοί καθώς επίσης προβλήματα επικοινωνίας λόγω γλωσσικών δυσκολιών και η αύξηση της ριψοκίνδυνης συμπεριφοράς ως αποτέλεσμα της ανέμελης διάθεσης κατά τη διάρκεια των διακοπών. Τα προληπτικά μέτρα σχετικά με την οδική ασφάλεια σε ταξιδιώτες αναφέρονται στο Πίνακα 1.

Πίνακας 1: Προληπτικά μέτρα για τα τροχαία ατυχήματα σε ταξιδιώτες

·        Να έχετε μια διεθνή άδεια οδήγησης καθώς και την εθνική άδεια οδήγησής σας. ·        Να έχετε πλήρη ασφαλιστική κάλυψη υγείας για ιατρική θεραπεία τόσο για τραυματισμούς όσο και για λοιμώξεις. ·        Να προσέχετε τους κανονισμούς που αφορούν την κυκλοφορία και τη συντήρηση των οχημάτων, καθώς και την κατάσταση των δρόμων στη χώρα προορισμού. ·        Να γνωρίζετε τους άτυπους κανόνες του δρόμου (π.χ. την κόρνα ή το φλας πριν την προσπέραση). ·        Πριν από την ενοικίαση ενός αυτοκινήτου να ελέγχετε την κατάστασή του (τροχούς, ζώνες ασφαλείας, τους εφεδρικούς τροχούς, τα φώτα, τα φρένα κ.λπ.). ·        Να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί σε μια χώρα όπου η κυκλοφορία διεξάγεται στην απέναντι πλευρά του δρόμου από εκείνη στη χώρα διαμονής σας. ·        Μην οδηγείτε σε άγνωστους και σκοτεινούς δρόμους. ·        Αποφύγετε την οδήγηση μοτοποδηλάτου, μοτοσικλέτας, ποδηλάτου ή τρίκυκλου. ·        Αποφύγετε την κατανάλωση αλκοόλ πριν την οδήγηση. ·        Οδηγείτε πάντα στο όριο ταχύτητας. ·        Να φοράτε πάντα ζώνη ασφαλείας εάν υπάρχει. ·        Να προσέχετε αδέσποτα ζώα.

 Ο πνιγμός αναφέρεται συχνά ως μία από τις κύριες αιτίες θανάτου από τραυματισμό μεταξύ των τουριστών. Το ποσοστό θανάτου μεταξύ των δυτών παγκοσμίως εκτιμάται περίπου σε 15-20 θανάτους ανά 100.000 δύτες ετησίως. Οι παράγοντες κινδύνου μπορεί να σχετίζονται με έλλειψη εξοικείωσης με τα τοπικά θαλάσσια ρεύματα και τις συνθήκες του νερού, τις παλίρροιες, επικίνδυνα θαλάσσια ζώα, όπως μέδουσες και κοράλλια. Επιπλέον και το αλκοόλ συμβάλλει σημαντικά στην επίπτωση των πνιγμών και ατυχημάτων. Οι καταδύσεις και η κολύμβηση με αναπνευστήρα γίνονται όλο και πιο δημοφιλείς σε ταξιδιώτες των παράκτιων προορισμών. Επομένως οι ταξιδιώτες θα πρέπει να λαμβάνουν τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος των τραυματισμών κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων με ύδατα (Πίνακας 2).

Πίνακας 2: Προληπτικά μέτρα για πνιγμό και ατυχήματα που σχετίζονται με τα ύδατα ψυχαγωγίας σε ταξιδιώτες

·        Να επιβλέπετε πάντα τα παιδιά που βρίσκονται κοντά σε ύδατα.

·        Μην πίνετε αλκοόλ πριν από οποιαδήποτε δραστηριότητα σε ύδατα.

·        Να εκτιμάτε το βάθος του νερού πριν από την κατάδυση και να αποφεύγετε τις καταδύσεις όπου δεν υπάρχει ορατότητα του πυθμένα.

·        Μη βυθίζετε άλλους στο νερό.

·        Χρησιμοποιήστε σωσίβια όταν χρειάζεται.

·        Δώστε προσοχή στις παλίρροιες και τα ρεύματα.

·        Αποφύγετε τις εξόδους σε ιαματικές πηγές και πισίνες.

 Η βία είναι μια πολύ σημαντική αιτία τραυματισμού ή και θανάτου σε ταξιδιώτες. Το 2000, περίπου 1,6 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από βία και μόνο το ένα πέμπτο ήταν θύματα ένοπλων συγκρούσεων. Ο αριθμός θανάτων από βία σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος είναι τουλάχιστον 3 φορές υψηλότερος από εκείνο σε ανεπτυγμένες χώρες. Οι ταξιδιώτες θεωρούνται από πολλούς εγκληματίες ως πλούσιοι, άπειροι και αφελείς, και μη εξοικειωμένοι με τον πολιτισμό της χώρας προορισμού, και επομένως καλοί στόχοι. Η επίσκεψη σε περιοχές με μεγάλη φτώχεια, σε άγνωστο περιβάλλον και ιδιαίτερα τη νύχτα, η πολιτική αναταραχή, η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών ή η χρήση ναρκωτικών, είναι παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα προγραμματισμένης ή τυχαίας βίας. Επομένως συστήνεται οι ταξιδιώτες να μην ταξιδεύουν τη νύχτα ή μόνοι τους και να αποφεύγουν την ενδυμασία με ακριβά ρούχα ή αξεσουάρ, καθώς επίσης και τη διαμονή στο ισόγειο του ξενοδοχείου. Σε περίπτωση που ο ταξιδιώτης βρεθεί αντιμέτωπος με ένα κακοποιό συστήνεται να μην αντισταθεί στον επιτιθέμενο.

Άλλες αιτίες τραυματισμών περιλαμβάνουν φυσικούς κινδύνους κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων στην ύπαιθρο και στην έρημο. Η δημοτικότητα του οικολογικού τουρισμού και των «περιπετειωδών» ταξιδιών είναι πιθανόν να προκαλέσει αύξηση του αριθμού και της ποικιλομορφίας των ατυχημάτων σε απομακρυσμένες περιοχές, των εγκαυμάτων, δηλητηριάσεων, ναρκωτικών, αυτοκτονιών, εμφυλίων διαμαχών και τρομοκρατιών.

Ο κίνδυνος των θανάτων από ατυχήματα σε ταξιδιώτες ανάλογα με το προορισμό, που σχετίζεται με ταξίδι εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση. Οι ταξιδιώτες πρέπει να είναι ενήμεροι για τους κινδύνους από ατυχήματα στις χώρες προορισμού, ειδικά για τροχαία ατυχήματα, πνιγμούς και βία. Υπάρχει ανάγκη για περισσότερες μελέτες που περιγράφουν περαιτέρω τον κίνδυνο σε ταξιδιώτες και που μπορούν να υποστηρίξουν την ενημέρωση των ταξιδιωτών. Επιπλέον, οι μελέτες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παροχή πιο εστιασμένων και τεκμηριωμένων συμβουλών σχετικά με τα ατυχήματα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού συνιστά ότι «κάθε κράτος θα πρέπει να αναπτύξει μια εθνική πολιτική για την ασφάλεια του τουρισμού και την πρόληψη του κινδύνου των τουριστών». Όλες οι χώρες προορισμού έχουν μεγάλη ευθύνη για την προστασία των επισκεπτών τους και τη φήμη τους. Ομοίως, οι επαγγελματίες ταξιδιωτικής ιατρικής πρέπει να επικαιροποιούν τις γνώσεις τους σχετικά με τους κίνδυνους που αφορούν τα ατυχήματα, σύμφωνα με τη γεωγραφική περιοχή, ώστε να παρέχουν εξατομικευμένες και ακριβείς συμβουλές και συστάσεις κατά την αξιολόγηση κινδύνου πριν το ταξίδι για την υγεία και την ασφάλεια του ταξιδιού  Η προετοιμασία ενός φαρμακείου ταξιδιωτών προσαρμοσμένο στο δρομολόγιο και στις προβλεπόμενες δραστηριότητες θεωρείται απαραίτητη.

Βιβλιογραφία:

1.      World Health Organization. International Travel and health. Στο http://www.who.int/ith/en/index.html . Προσπέλαση 09/05/2013

2.      Wilder-Smith A, Wantz C, Anderson R, et al. International travel and health. Chapter 4. Geneva, Switzerland: World Health Organization, 2007.

3.      Centers for Disease Control and Prevention. Στο: http://wwwnc.cdc.gov/travel/, Προσπέλαση 15/07/2013

4.      Wallace D, Sleet D. Non-infectious risks during travel. Chapter 6. In: Arguin PM, Kozarsky PE, Reed C, eds. CDC Health Information for International Travel 2008 Atlanta: US Department of Health and Human Services, 2008.Hargarten SW, Gûler Gürsu K. Travel-related injuries, epidemiology, and prevention. In: DuPont HL, Steffen R, eds. Textbook of Travel Medicine and Health. Hamilton, Ontario: BC Decker; 1997: 258–261.Scope and patterns of tourist accidents in the European Union. Στοec.europa.eu/health/ph…/2001/injury/fp_injury_2001_frep_10_en.pdf.Προσπέλαση 1/5/2013

5.      Hargarten SW, Baker TD , Guptill K . Overseas fatalities of United States citizen travelers: an analysis of deaths related to international travel. Ann Emerg Med 1991; 20:622 – 626.

6.      Paixao ML, Dewar RD, Cossar JH, et al . What do Scots die of when abroad? Scott Med J 1991; 36: 114 – 116.

7.      Nurthen NM, Jung P. Fatalities in the Peace Corps: a retrospective study, 1984 to 2003. J Travel Med 2008; 15: 95 – 101.

8.      McInnes RJ, Williamson LM, Morrison A. Unintentional injury during foreign travel: a review. J Travel Med 2002; 9: 297 – 307.

9.      MacPherson DW, Gushulak BD, Sandhu J. Death and international travel – the Canadian experience: 1996 to 2004. J Travel Med 2007; 14: 77 – 84.

10.    Tonellato DJ, Guse CE, Hargarten SW. Injury deaths of US citizens abroad: new data source, old travel problem. J Travel Med. 2009 Sep-Oct;16(5):304-10.