ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΨΩΡΑΣ (SCABIES)

ΨΩΡΑ (Scabies)


Η Ψώρα (Scabies) είναι μια μεταδοτική δερματική μόλυνση (contagious skin infestation) που προκαλείται από μικροσκοπικά ακάρεα (tiny mites).
Τα μικροσκοπικά ανθρώπινα "ακάρεα του κνησμού (της φαγούρας)" έχουν 8 πόδια και σκάβουν στο δέρμα για να τραφούν και να γεννήσουν αυγά. Ωστόσο, δεν μπορούν να επιβιώσουν έξω από το ανθρώπινο δέρμα για περισσότερο από 2 έως 3 ημέρες.




Η ψώρα μεταδίδεται με άμεση επαφή άτομο με άτομο ή μέσω αντικειμένων που φέρουν τα ακάρεα, όπως ρούχα και κλινοσκεπάσματα.
Η ψώρα μπορεί να προσβάλει οποιονδήποτε, αλλά είναι πιο συχνή σε παιδιά και σε καταστάσεις συνοστισμού, όπως φυλακές, καταυλισμούς προσφύγων και οίκους ευγηρίας.

Αν και η ψώρα είναι ανθρώπινο παράσιτο, εντούτοις τα κατοικίδια ζώα συνήθως δεν επηρεάζονται. Τα περισσότερα άτομα με ψώρα έχουν λιγότερα από 100 ακάρεα.
Ο κνησμός και το εξάνθημα μπορεί να εντοπίζεται οπουδήποτε.
Η Νορβηγική ψώρα, ή ψώρα με κρούστα (εφελκιδοποιημένη), είναι μια σοβαρή μόλυνση από εκατοντάδες έως χιλιάδες ακάρεα που εμφανίζεται ως μια παχιά, κίτρινη-γκρι κρούστα στο δέρμα. Εμφανίζεται σε ηλικιωμένους ή σε άτομα με αναπηρίες που δεν μπορούν να ξυστούν ή να αισθανθούν τον κνησμό. Εμφανίζεται επίσης σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.

Σημεία και Συμπτώματα
Τα πιο συχνά σημεία και συμπτώματα της ψώρας είναι ο επίμονος κνησμός (φαγούρα), ιδιαίτερα κατά τις νυκτερινές ώρες, και οι δερματικές εξανθηματικές βλάβες (συνήθως ερυθηματώδεις βλατίδες, σαν «σπιθουράκια»), που μπορεί να αφορούν σε μεγάλο μέρος του σώματος ή να περιορίζονται σε συνήθη σημεία προσβολής, όπως π.χ. ανάμεσα στα δάκτυλα, καρπούς, αγκώνες, μασχάλες, θηλές, γεννητική περιοχή, οσφυική περιοχή (μέση), ανάμεσα στις ωμοπλάτες, κοιλιακή χώρα-περιοχή «ζώνης», γλουτούς, γόνατα. Μπορεί επίσης να παρουσιασθούν πληγές λόγω του ξυσίματος, και οι πληγές αυτές να επιμολυνθούν από βακτήρια (π.χ. από σταφυλόκοκκο ή στρεπτόκοκκο).
Μικροσκοπικές σήραγγες μπορεί ενίοτε να διακρίνονται στο δέρμα, συνήθως στις μεσο-δακτύλιες πτυχές, στους καρπούς, τους αγκώνες, τα γόνατα, τη γεννητική περιοχή, το στήθος, τις ωμοπλάτες.

· Έντονο, κνησμώδες εξάνθημα που επιδεινώνεται τη νύχτα.

·Το εξάνθημα αποτελείται συνήθως από μικροσκοπικά, ανυψωμένα εξογκώματα διατεταγμένα σε μια γραμμή όπου τα ακάρεα τρυπώνουν κάτω από το δέρμα για να γεννήσουν αυγά. Το εξάνθημα μπορεί επίσης να μοιάζει με σπυράκια, έκζεμα και τσιμπήματα εντόμων.

· 

Τα ακάρεα της ψώρας συνήθως ζουν ανάμεσα στα δάχτυλα των χεριών και των ποδιών, κάτω από βραχιόλια ή ρολόγια στον καρπό και στις μασχάλες, τις πτυχές του δέρματος και τα γεννητικά όργανα.

· Τα βρέφη με ψώρα μπορεί να είναι ευερέθιστα, να μην θέλουν να φάνε ή να κοιμηθούν και συνήθως έχουν το εξάνθημα στις παλάμες τους ή στα πέλματα των ποδιών τους. Τα βρέφη μπορεί επίσης να εμφανίσουν το εξάνθημα στο πρόσωπο, το τριχωτό της κεφαλής και το λαιμό τους, το οποίο είναι σπάνιο στους ενήλικες.
· Τα συμπτώματα μπορεί να χρειαστούν 2 έως 6 εβδομάδες για να εμφανιστούν μετά τη μόλυνση. Οι άνθρωποι μπορεί να είναι μεταδοτικοί ακόμα και όταν δεν έχουν συμπτώματα.

Περίοδος επώασης (εμφάνισης των συμπτωμάτων μετά τη μόλυνση)
Τα συμπτώματα της ψώρας εμφανίζονται συνήθως 2-6 εβδομάδες μετά τη μόλυνση (εάν το άτομο δεν έχει προσβληθεί ξανά), ενώ ένα προσβεβλημένο άτομο μπορεί να μεταδίδει την ψώρα στο διάστημα αυτό, ακόμη και χωρίς να έχει συμπτώματα.

Περίοδος μετάδοσης
Η περίοδος μετάδοσης διαρκεί από τη στιγμή της μόλυνσης μέχρι την καταστροφή των ενήλικων παρασίτων και αυγών, συνήθως 24 ώρες μετά την εφαρμογή της πρώτης θεραπείας.

Ως στενή επαφή των πασχόντων με απλή ψώρα κυρίως ορίζεται η άμεση, παρατεταμένη, δέρμα με δέρμα επαφή, κατά την περίοδο μετάδοσης του πάσχοντος (π.χ. συγκάτοικοι στον ίδιο χώρο, σεξουαλικοί σύντροφοι).

Στην περίπτωση της νορβηγικής ψώρας, μετάδοση μπορεί να συμβεί ακόμη και με μία σύντομη δέρμα-με-δέρμα επαφή, π.χ. μία χειραψία με τον πάσχοντα ή με αντικείμενα (ρούχα, κλινοσκεπάσματα, στρώματα, πετσέτες, έπιπλα, χαλιά, πατώματα) που έχει χρησιμοποιήσει ο πάσχων ή που μπορεί να έχουν επιμολυνθεί από τμήματα δέρματος (κρούστες, λέπια, φολίδες) που έπεσαν από τον ασθενή σε χώρους που διέμεινε ή επισκέφθηκε.

Χρήση προστατευτικών μέτρων (π.χ. γαντιών) κατά τη στενή επαφή με τους πάσχοντες, τις
στενές επαφές τους και με τα ρούχα και κλινοσκεπάσματά τους.
Πιο συγκεκριμένα συνιστάται:
i) η χρήση γαντιών κατά την επαφή με τους πάσχοντες με απλή ψώρα (ή με υποψίας ψώρας) και με αντικείμενα που έχουν χρησιμοποιήσει τις τελευταίες επτά ημέρες πριν την έναρξη της θεραπείας τους (π.χ. ρούχα, πετσέτες, κλινοσκεπάσματα),
ii) χρήση γαντιών από τα άτομα που βοηθούν στην εφαρμογή της τοπικής αγωγής στους πάσχοντες,
iii) χρήση γαντιών και προστατευτικής ποδιάς/ ρόμπας και προστατευτικών καλυμμάτων παπουτσιών κατά την επαφή με πάσχοντες με νορβηγική ψώρα και με αντικείμενα που έχουν χρησιμοποιήσει οι πάσχοντες αυτοί τις τελευταίες επτά ημέρες πριν την έναρξη της θεραπείας τους, π.χ. ρούχα, πετσέτες, κλινοσκεπάσματα, στρώματα και
iv) πλύσιμο χεριών μετά την επαφή και φροντίδα κάθε πάσχοντος ή την επαφή με αντικείμενα που έχει χρησιμοποιήσει.

Περιβαλλοντικά μέτρα - Διαχείριση αντικειμένων και χώρου διαμονής των πασχόντων, για την αποτελεσματική εξουδετέρωση των παρασίτων στο περιβάλλον τους:
Καλή καθαριότητα του χώρου με κοινά απορρυπαντικά και απολυμαντικά και σκούπισμα με
ηλεκτρική σκούπα (όπου αυτό είναι εφικτό) στους χώρους όπου διέμεινε/διαμένει ο πάσχων.
Γενικά, δεν απαιτείται εφαρμογή ειδικών εντομοκτονιών/ ψεκασμών παρασιτοκτόνων στο
περιβάλλον και αρκεί ο καλός καθαρισμός του χώρου, με κοινά καθαριστικά/ απολυμαντικά.
Καθαρά ρούχα και κλινοσκεπάσματα: Μετά την εφαρμογή της τοπικής αντι-ψωρικής αγωγής για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (ανάλογα με τις οδηγίες χρήσης του σκευάσματος) και μετά το λουτρό καθαριότητας, οι πάσχοντες και οι στενές επαφές τους που έλαβαν αγωγή θα πρέπει να φορέσουν καθαρά ρούχα και εσώρουχα και να χρησιμοποιήσουν καθαρά κλινοσκεπάσματα (είναι σκόπιμη η εξασφάλιση δύο καθαρών αλλαξιών ρούχων για τους πάσχοντες).
Πλύσιμο ρούχων, πετσετών και κλινοσκεπασμάτων, που χρησιμοποίησαν οι πάσχοντες τις
τελευταίες επτά ημέρες πριν την έναρξη της θεραπείας τους, σε υψηλή θερμοκρασία > 50 βαθμούς C για τουλάχιστον 10 λεπτά και στέγνωμα σε υψηλή θερμοκρασία στεγνωτήρα ή στεγνό καθάρισμα.
Ρούχα, κλινοσκεπάσματα που δεν μπορούν να πλυθούν στις κατάλληλες συνθήκες, όπως και
στρώματα και άλλα αντικείμενα που χρησιμοποίησαν οι πάσχοντες μπορούν να
απομονωθούν σε κάποιο χώρο ή να κλεισθούν σε πλαστικές σακούλες (ώστε να
απομακρυνθούν από οποιαδήποτε επαφή με ανθρώπινο σώμα) για επτά ημέρες, πριν
επαναχρησιμοποιηθούν.

Διαχείριση επίπλων ή άλλων αντικειμένων που χρησιμοποίησαν οι πάσχοντες: Έπιπλα ή άλλα αντικείμενα που χρησιμοποίησαν οι πάσχοντες θα πρέπει να καθαρίζονται με ηλεκτρική σκούπα και να καλύπτονται με κάλυμμα (π.χ. πλαστικό) για επτά ημέρες, ιδίως σε περίπτωση πάσχοντος από νορβηγική ψώρα.

Αποφυγή συγχρωτισμού:
Είναι σκόπιμο οι πάσχοντες και οι στενές επαφές τους να μην συγχρωτίζονται στενά με άλλα άτομα (π.χ. να μην κοιμούνται στον ίδιο χώρο), κατά την περίοδο μετάδοσής τους (τουλάχιστον για ένα 24ωρο μετά την πρώτη εφαρμογή της τοπικής αγωγής), ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος περαιτέρω εξάπλωσης της ψώρας σε άλλα άτομα/ συγκατοίκους.

Θεραπεία
Η θεραπεία γίνεται συνήθως με τοπική επάλειψη αντι-ψωρικών παρασιτοκτόνων σκευασμάτων. Η από του δέρματος αντι-ψωρική αγωγή πρέπει να παραμένει στο σώμα για το συνιστώμενο χρονικό διάστημα, πριν απομακρυνθεί με λουτρό καθαριότητας, και μετά την αγωγή πρέπει να χρησιμοποιηθούν καθαρά ρούχα και κλινοσκεπάσματα.
Προφυλακτική θεραπεία πρέπει να λάβουν και όλοι όσοι θεωρούνται στενές επαφές των
πασχόντων, ταυτόχρονα με τους πάσχοντες.
Το άκαρι της ψώρας δεν επιβιώνει συνήθως εκτός του ανθρώπινου σώματος πάνω από τρεις (3) ημέρες. Τα ακάρεα της ψώρας πεθαίνουν αν εκτεθούν σε θερμοκρασία > 50 βαθμούς C για 10 λεπτά της ώρας.

Διάγνωση και Θεραπεία
· Εξέταση του δέρματος για την αναγνώριση του εξανθήματος με σκοπό να τεθεί η διάγνωση. Μπορεί να χρειασθεί απόξεση του δέρματος για την αναζήτηση μικροσκοπικών ακάρεων.
· Η θεραπεία απαιτεί τη θανάτωση των ακάρεων που ζουν στο σώμα με εφαρμογή δια του δέρματος αντι-ψωριακής αγωγής με την μορφή κρέμας ή λοτιόν.
· Η πιο συχνά συνταγογραφούμενη κρέμα είναι η περμεθρίνη, 5%, και η λοσιόν μαλαθείου 0,5%, η οποία εφαρμόζεται από το λαιμό μέχρι τα δάχτυλα των ποδιών, αφήνεται για 12 ώρες, ξεπλένεται με λουτρό και εφαρμόζεται ξανά 1 εβδομάδα αργότερα.
SICARIL MED SHAMPOO 1% / SICARIL MED LOTION 0,5% (MALATHION)

· Η Νορβηγική (εφελκιδοποιημένη) ψώρα απαιτεί πολλαπλές θεραπείες με από του στόματος και τοπικά φάρμακα.
· Τα οικιακά κατοικίδια δεν χρειάζονται περίθαλψη.
· Ο κνησμός μπορεί να ανακουφιστεί με αντιισταμινικά και κορτικοστεροειδή, αλλά αυτά δεν σκοτώνουν τα ακάρεα.
· Ο κνησμός και το εξάνθημα μπορεί να παραμείνουν για έως και 4 εβδομάδες μετά τη θεραπεία, παρόλο που έχουν σκοτωθεί όλα τα ακάρεα.
· Επειδή η ψώρα είναι εξαιρετικά μεταδοτική, τα παιδιά πρέπει να μένουν εκτός σχολείου μέχρι να ολοκληρώσουν τη θεραπεία.

Αποφυγή Επανέκθεσης
Όλοι οι άνθρωποι που ζουν στο ίδιο σπίτι, οι σεξουαλικοί σύντροφοι και άλλοι που είχαν στενή επαφή δέρμα με δέρμα με το πάσχον άτομο πρέπει να υποβληθούν σε θεραπεία. Η θερμότητα σκοτώνει τα ακάρεα και τα αυγά τους, επομένως είναι σημαντικό να πλένετε όλα τα κλινοσκεπάσματα, τα ρούχα και τις πετσέτες σε ζεστό νερό και να τα στεγνώνετε σε υψηλή θερμοκρασία κάθε φορά που χορηγείται η θεραπεία.

For More Information

· Centers for Disease Control and Prevention
www.cdc.gov/parasites/scabies/index.html

· American Academy of Dermatology
www.aad.org/public/diseases/contagious-skin-diseases/scabies

Michelle Tarbox, MD; Kendra Walker, BS; Michael Tan, BS
Article Information : JAMA. 2018;320(6):612. doi:10.1001/jama.2018.7480