ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΛΙΑ - ΚΕΕΛΠΝΟ

Ατυχήματα στην παραλία

Βαρβάρα Μουχτούρη , Επόπτρια Δημόσιας Υγείας, MSc, PhD , ΠΕΔΥ
Θεσσαλίας

Εισαγωγή

Κάθε χρόνο, οι πανέμορφες ελληνικές παραλίες κατακλύζονται από επισκέπτες κάθε ηλικίας. Οι περισσότεροι επισκέπτες απλώς κολυμπούν, άλλοι επιδίδονται σε θαλάσσια αθλήματα όπως ιστιοσανιδοδρομία, κανό και θαλάσσιο σκι, ενώ άλλοι σε καταδύσεις ή ψάρεμα. Η σωματική άσκηση μέσα από τις θαλάσσιες αυτές δραστηριότητες επιδρά ευεργετικά στην υγεία και ψυχαγωγεί τον πληθυσμό. Κατά την κολύμβηση και τις θαλάσσιες δραστηριότητες, μπορούν να συμβούν ατυχήματα, κάτω από ορισμένες συνθήκες.

Επιδημιολογικά στοιχεία για την Ελλάδα

Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν στη διάθεσή μας αρκετά επιδημιολογικά στοιχεία σχετικά με τα ατυχήματα στις παραλίες. Τα στοιχεία όμως που υπάρχουν τεκμηριώνουν ότι ο πνιγμοί στις παραλίες είναι υπαρκτό πρόβλημα στην Ελλάδα. Κάθε χρόνο πάνω από 300 άτομα χάνουν τη ζωή τους από πνιγμό στη θάλασσα. Οι θάνατοι δεν συμβαίνουν μόνο σε λουόμενους αλλά και σε άτομα που χρησιμοποιούν πλωτά μέσα για μετακίνηση, αναψυχή, ψάρεμα και άθληση.

Στη συνέχεια παραθέτονται τα στοιχεία που δηλώθηκαν στον ΠΟΥ, καθώς και τρεις σχετικές επιδημιολογικές μελέτες που αναφέρονται σε πνιγμούς, τραυματισμούς και θαλάσσιες αθλητικές δραστηριότητες.

Πνιγμοί

Το 2009 δηλώθηκαν στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας 386 θάνατοι οφειλόμενοι σε ακούσιο πνιγμό από καταβύθιση (σε θαλάσσια και άλλα ύδατα) στην Ελλάδα, ενώ από το 1979 έως το 2009 έχουν καταγραφεί συνολικά 9.490 θάνατοι στη χώρα μας (2). Το 2009, από τους συνολικά 386 θανάτους, οι περισσότεροι πνιγμοί συνέβησαν σε άτομα άνω των 55 ετών. Πιο συγκεκριμένα, 146 συνέβησαν σε άτομα ηλικίας μεταξύ 55 και 74 ετών (37.8% και οι 130 θάνατοι σε άτομα ηλικίας άνω των 75 ετών (33,7%). Το ίδιο έτος καταγράφηκαν 57 θάνατοι σε άτομα ηλικίας από 35 έως 54 ετών (14.8%), ενώ για τις ηλικιακές ομάδες 25-34, 15-24, 5-14, 1-4 και κάτω από 1 έτους, ο αριθμός των θανάτων ήταν 29 (7,5%), 14 (3,6%), 6 (1,6%) , 4 (1,0%) και 0 (0,0%) αντίστοιχα. Εκτιμάται ότι ο δείκτης θνησιμότητας από ακούσιο πνιγμό σε παιδιά στην Ελλάδα είναι 1 ανά 1.000.000 πληθυσμού (6).

Σε επιδημιολογική έρευνα που διεξήγαγε η Πνευμονολογική Κλινική Νοσοκομείου Κέρκυρας για τα έτη 1990-2003, καταγράφηκαν 160 περιπτώσεις πνιγμών στις εξής κατηγορίες υδάτων: 131 στη θάλασσα, 12 σε πηγάδια, επτά σε πισίνα και ένας σε ποτάμι (3). Η αναλογία αυτή επιβεβαιώνεται και σε άλλες μελέτες στην Ελλάδα, όπου αναφέρεται ότι το 76% των πνιγμών ή παρ’ ολίγον πνιγμών συμβαίνει στη θάλασσα (4, 5).

Τραυματισμοί

Επιδημιολογική μελέτη σειράς που διεξήχθη τους καλοκαιρινούς μήνες του 2008 ανέλυσε δεδομένα που συλλέχθηκαν από 3,805 λουόμενους τριών παραλίων της Λάρισας και από 572 μη λουόμενους (7). Η έρευνα έδειξε ότι 200 λουόμενοι από τους συνολικά 3805 (5.3%) είχαν κάποιο ατύχημα κατά την παραμονή τους στη θάλασσα και στην παραλία. Οι άρρενες λουόμενοι παρουσίασαν αυξημένο κίνδυνο ατυχήματος σε σχέση με τα θήλεα (RR=2.51, 95%CI=1.18-5.36, p=0.02; OR=1.61, 95%CI=1.19-2.17 p<0.01). Τα ατυχήματα ήταν συχνότερα σε λουόμενους ηλικίας από 15 έως 24 ετών (RR= 3.83, 95%CI= 2.90-5.05, p<0.001). Δεν δηλώθηκε κανένας πνιγμός κατά τη διάρκεια της έρευνας, αλλά 19 λουόμενοι (0.5%) ανέφεραν ότι κινδύνεψαν από πνιγμό (7).

Ατυχήματα από θαλάσσια αθλήματα

Μία άλλη έρευνα κατέγραψε 22 σοβαρά ατυχήματα που προκλήθηκαν σε αθλητές ιστιοσανιδορδομίας (windsurfers) σε χρονικό διάστημα 12 μηνών στο Αιγαίο (8). Δύο από τα ατυχήματα ήταν θανατηφόρα, άλλα προκάλεσαν μόνιμη αναπηρία και παρατεταμένη νοσηλεία. Σε 12 από αυτά προκλήθηκαν κατάγματα και σε πέντε εξάρθρημα ώμου. Άλλες συνέπειες ήταν τραυματισμοί στο κεφάλι και στη σπονδυλική στήλη (8).

Ατυχήματα και επιπτώσεις στην υγεία

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) κατατάσσει τις επιπτώσεις στην υγεία από ατυχήματα σε παραλίες ως εξής:

Πνιγμός και παρ’ ολίγον πνιγμός που μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή νοσηρότητα με μόνιμη βλάβη της υγείας από νευρολογικές διαταραχές ή και σε θάνατο.

Κακώσεις της σπονδυλικής στήλης (που μπορεί να προκαλέσουν παραπληγία και τετραπληγία) και της κεφαλής (που μπορούν να προκαλέσουν διάσειση, απώλεια μνήμης, βλάβες σε κινητικές λειτουργίες κ.α.).

Τραυματισμοί από πτώσεις που μπορούν να προκαλέσουν κατάγματα και θλάσεις στα άκρα αλλά και τραυματισμούς στο πρόσωπο και ειδικότερα αμυχές, κατάγματα και εξαρθρώσεις στη μύτη και στις σιαγόνες.

Εκδορές, νύσσοντα και τέμνοντα τραύματα (1).

Παράγοντες κινδύνου και πρόληψη

Η πλειονότητα των ατυχημάτων μπορούν να αποφευχθούν με την αναγνώριση των κινδύνων και την αποφυγή επικίνδυνης συμπεριφοράς, ενώ ο ΠΟΥ υπολογίζει ότι 80% των πνιγμών μπορούν να προληφθούν (1). Τα ατυχήματα δεν οφείλονται μόνο στην άγνοια και στην επικίνδυνη συμπεριφορά του κοινού αλλά και στην έλλειψη και επιβολή κανονισμών, ενημέρωσης για τους κινδύνους, έλλειψη εκπαιδευμένων ναυαγοσωστών, υπηρεσιών παροχής πρώτων βοηθειών και έγκαιρης αντιμετώπισης επειγόντων περιστατικών.

Ο Πίνακας παρουσιάζει τους παράγοντες κινδύνου και τα μέτρα πρόληψης για κάθε κατηγορία ατυχημάτων σε παραλίες όπως προτείνονται από τον ΠΟΥ (1). Η κατανάλωση αλκοόλ κατά την κολύμβηση και τη χρήση πλωτών μέσων, η ελλιπής εκπαίδευση κολύμβησης ή θαλάσσιων σπορ, η μη χρήση σωσιβίων και άλλοι παράγοντες που αναφέρονται στον πίνακα έχουν οδηγήσει σε πνιγμούς. Οι τραυματισμοί οφείλονται σε βουτιές σε αβαθή νερά ή νερά που έχουν βράχους ή κατά τη διάρκεια θαλάσσιου σκι και τζετ σκι.

Συμπεράσματα

Δυστυχώς κάθε χρόνο καταγράφονται σοβαρά και θανατηφόρα ατυχήματα στις παραλίες της Ελλάδας. Ο πληθυσμός της χώρας τους καλοκαιρινούς μήνες μετακινείται σε παραθαλάσσιες περιοχές, μαζί με χιλιάδες τουρίστες από όλο τον κόσμο. Οι υποδομές παροχής φροντίδας υγείας σε απομακρυσμένες περιοχές πολλές φορές δεν είναι ίδιες με αυτές των μεγάλων πόλεων, οπότε δημιουργούνται επιπλέον ανάγκες έγκαιρης μετακίνησης για την αντιμετώπιση των σοβαρών περιστατικών ατυχημάτων.

Οι εκστρατείες για την πρόληψη των ατυχημάτων θα πρέπει να στοχεύουν τόσο στον πληθυσμό εντός της χώρας όσο και των αλλοδαπών τουριστών. Η ενημέρωση και η εκπαίδευση του κοινού, η κατάρτιση και η επιβολή κανονισμών με βάση την εκτίμηση κινδύνου των παραλιών, η συμμόρφωση του κοινού με τους κανονισμούς και η διαθεσιμότητα και ετοιμότητα υπηρεσιών παροχής πρώτων βοηθειών και κατάλληλης φροντίδας αποτελούν τα μέσα για την πρόληψη των ατυχημάτων στις παραλίες και τις επιπτώσεις τους στην υγεία.

Βιβλιογραφία :

1.      World Health Organization. Guidelines for safe recreational water environments. Volume 1, Coastal and fresh waters, Geneva. 2003.

2.      World Health Organization. WHO mortality database: No. of deaths – Accidental drowning and submersion, both sexes, all ages, Greece.

3.      Κ. Δ. Χαίνης Ο πνιγμός και ο παρολίγον πνιγμός. Αρθρα Πνευμονολογικά. (http://www.pneumonologist.gr/article.php?article_id=52&lang=gr).

4.      E. Γερμενή, A. Τερζίδης, E. Θ. Πετρίδου. Mήνυμα 6: «Φροντίστε για την ασφάλειά σας όταν βρίσκεστε κοντά σε νερό». Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής. 2008, 25(Συμπλ 1):40-45.

5.      Alexe D, Dessypris N, Petridou E. Epidemiology of unintentional drowning deaths in Greece. Book of Abstracts, World Congress on Drowning, Amsterdam, The Netherlands, 2002.

6.      Petridou E, Klimentopoulou A. Risk factors of drowning. In: Bierens J ed. Handbook on drowning. Springer, Berlin 2006: 63–69.

7.        P. Papastergiou, V. Mouchtouri, G. Rachiotis, O. Pinaka, A. Katsiaflaka, C. Hadjichristodoulou. Health hazards at coastal areas and injuries among bathers: results from a cohort study in Greece. Unpublished data.

8.      A. Kalogeromitros, H. Tsangaris, D. Bilalis, A. Karabinis. Severe accidents due to windsurfing in the Aegean Sea. Eur J Emerg Med. 2002 Jun;9(2):149-54.