Ευρωπαϊκή Ημέρα Ευαισθητοποίησης για την Ορθολογική Χρήση των Αντιβιοτικών

Αναδημοσίευση από το ΚΕΕΛΠΝΟ

Φ. Κοντοπίδου, Ξ. Δεδούκου, Ε. Μαλτέζου, Γραφείο Νοσοκομειακών Λοιμώξεων, Μικροβιακής Αντοχής και Ορθολογικής Χρήσης των Αντιβιοτικών, Τμήμα Παρεμβάσεων σε Χώρους Παροχής Υπηρεσιών Υγείας, ΚΕΕΛΠΝΟ 

Ως Ευρωπαϊκή ημέρα για την ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών (European Awareness Antibiotic Day -EAAD) έχει ορισθεί από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης νοσημάτων (ECDC) για το 2012 η 16^η Νοεμβρίου. Ο θεσμός αυτός ξεκίνησε το 2008 και κάθε έτος αφιερώνεται στην ευαισθητοποίηση τόσο των επαγγελματιών υγείας που συνταγογραφούν τα αντιβιοτικά (ιατροί πρωτοβάθμιας περίθαλψης και νοσοκομείων) όσο και των πολιτών που αποτελούν τους άμεσους καταναλωτές τους.

Το 2011 η EAAD ήταν αφιερωμένη στην μετάδοση της πληροφορίας για τις επιπτώσεις της άσκοπης κατανάλωσης των αντιβιοτικών καθώς και της συνεχώς αυξανόμενης μικροβιακής αντοχής μέσω των μέσων μαζικής ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένου και του διαδικτύου. Το ECDC παρουσίασε περιπτώσεις ασθενών που εμφάνισαν λοίμωξη από πολυανθεκτικό μικροοργανισμό και τις επιπτώσεις που είχε το συγκεκριμένο συμβάν τόσο στην υγεία τους όσο και στην κοινωνική τους ζωή. Το μήνυμα των συνεντεύξεων που παραχώρησαν οι ίδιοι οι ασθενείς αναδεικνύει το γεγονός ότι η μικροβιακή αντοχή είναι μία πραγματικότητα που μπορεί δυνητικά να πλήξει τον καθένα μας.

Το μήνυμα της συγκεκριμένης ημέρας είναι η σηματοδότηση δράσεων εκ μέρους των Ευρωπαϊκών κρατών με τις οποίες θα προωθηθεί η εφαρμογή των αρχών της ορθολογικής χρήσης των αντιβιοτικών σε όλους τους χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας. Η ημέρα αυτή υπενθυμίζει σε όλους μας ότι το πρόβλημα της μικροβιακής αντοχής αποτελεί πλέον μείζονα απειλή δημόσιας υγείας σε εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο, γεγονός που ευνοείται και από την διακρατική μεταφορά ασθενών.

Βασισμένη ακριβώς σε αυτή την πραγματικότητα η Δανία, η οποία ανέλαβε την Προεδρία του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου για το 2012, έθεσε ως προτεραιότητά της στον τομέα της υγείας την καταπολέμηση της μικροβιακής αντοχής με επίκεντρο τον έλεγχο της κατανάλωσης των αντιβιοτικών. Η αναγκαιότητα για ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών τόσο στον άνθρωπο όσο και στα ζώα ήταν το κυρίαρχο θέμα του συνεδρίου που οργανώθηκε τον Μάρτιο του 2012 στα πλαίσια της Δανέζικης Προεδρίας, όπου και αναδύθηκε για πρώτη φορά η πρόθεση να προταθεί ένα σχέδιο δράσης που θα προτρέψει τα κράτη μέλη να εναρμονιστούν στον κοινό αυτό στόχο της καταπολέμησης της μικροβιακής αντοχής.

Με το μήνυμα λοιπόν “Combating Antimicrobial Resistance – Time for Joint Action”

 

οι πέντε παρακάτω άξονες θα αποτελέσουν το επίκεντρο αυτής της προσπάθειας:

• Η συστηματική επιτήρηση της μικροβιακής αντοχής
• Η ενίσχυση της εφαρμογής των μέτρων πρόληψης και ελέγχου της διασποράς των πολυανθεκτικών παθογόνων
• Η προώθηση των αρχών της ορθολογικής χρήσης των αντιβιοτικών τόσο στον άνθρωπο όσο και στα ζώα
• Η προσπάθεια για ανεύρεση νέων θεραπευτικών παραγόντων για την αντιμετώπιση των λοιμώξεων από πολυανθεκτικά παθογόνα
• Η προώθηση της διακρατικής συνεργασίας και πιο συγκεκριμένα της συνεργασίας μεταξύ όλων εκείνων των φορέων που εμπλέκονται και συντονίζουν τους παραπάνω τομείς.

Πράγματι, τον Ιούλιο του 2012 διαμορφώθηκε από το Ευρωκοινοβούλιο ένα προτεινόμενο πλαίσιο δράσεων με στόχο την ορθολογική χορήγηση των αντιμικροβιακών ουσιών στον άνθρωπο και στα ζώα, με τίτλο «Μία Υγεία».
Οι δράσεις αυτές επικεντρώνονται στην έκδοση εθνικών κατευθυντήριων οδηγιών για την ορθή συνταγογράφηση των αντιβιοτικών, στην συνεχή εκπαίδευση των ιατρών καθώς και στον έλεγχο της συνταγογράφησης.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη χρήση των προωθημένων αντιβιοτικών που αποτελούν και τις τελευταίες θεραπευτικές επιλογές για την αντιμετώπιση των λοιμώξεων από πολυανθεκτικούς μικροοργανισμούς.
Η EAAD συγκαταλέγεται στο πλαίσιο αυτών των δράσεων και χαρακτηρίζεται ως το σημείο εκκίνησης των εθνικών εκστρατειών για τη μείωση της κατανάλωσης των αντιβιοτικών.

Πέραν όμως από την αναγνώριση του προβλήματος σε Ευρωπαϊκό επίπεδο θα πρέπει να σταθούμε στην Ελληνική πραγματικότητα αφού η χώρα μας παραμένει σύμφωνα και με τα πιο πρόσφατα αδημοσίευτα ακόμη δεδομένα του Ευρωπαϊκού Συστήματος Επιτήρησης της Κατανάλωσης των Αντιβιοτικών (ESAC) του 2010, πρώτη στην κατανάλωση των αντιβιοτικών στην κοινότητα μεταξύ των υπόλοιπων κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το πρόβλημα της κατανάλωσης των αντιβιοτικών συνδέεται άμεσα με την ανάπτυξη της μικροβιακής αντοχής στα αντιβιοτικά. Αυτό άλλωστε αναδεικνύεται και από το γεγονός ότι η Ελλάδα κατέχει ένα από τα υψηλότερα επίπεδα μικροβιακής αντοχής στον Ευρωπαϊκό χώρο, σύμφωνα πάντα με τα δεδομένα του Ευρωπαϊκού Συστήματος Επιτήρησης της Μικροβιακής Αντοχής (EARSS).

Η μικροβιακή αντοχή αποτελεί απόδειξη της δυσμενούς αλλαγής του οικοσυστήματος μας με αποκλειστικά υπεύθυνο αίτιο την ανθρώπινη παρέμβαση. Οι μικροβιακές λοιμώξεις αποτελούσαν για την ανθρωπότητα τα μόνα ιάσιμα νοσήματα και σήμερα υπολογίζεται ότι 25.000 άνθρωποι ετησίως στην Ευρωπαϊκή Ένωση πεθαίνουν από λοιμώξεις από πολυανθεκτικά παθογόνα χωρίς να υπολογίζονται οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις τόσο για τους ασθενείς όσο και για το υγειονομικό σύστημα. Η Ευρωπαϊκή ημέρα για την κατανάλωση των αντιβιοτικών θα πρέπει να ευαισθητοποιήσει και να προβληματίσει τις πολιτικές ηγεσίες των κρατών, την επιστημονική κοινότητα αλλά και τους πολίτες, γιατί οι λύσεις που προτείνονται είναι απλές και εφικτές. Ο καθένας από την πλευρά του θα πρέπει να αναλάβει την ευθύνη που του αναλογεί και με αφετηρία αυτό το γεγονός να συμβάλει στο να προασπίσει την ατομική αλλά και τη δημόσια υγεία των γενεών που έπονται.

Ξεκινώντας από σήμερα προτρέπουμε τους επαγγελματίες υγείας που συνταγογραφούν:

• Χρησιμοποιείτε για την εμπειρική κάλυψη των ασθενών με λοίμωξη τις κατευθυντήριες οδηγίες (διεθνείς και εθνικές) καθώς και τα επιδημιολογικά δεδομένα του χώρου στον οποίο παρέχονται οι υπηρεσίες υγείας
• Η μικροβιολογική τεκμηρίωση της λοίμωξης αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο όχι μόνο της διάγνωσης αλλά και της θεραπευτικής αντιμετώπισής της. Η στοχευμένη θεραπεία μειώνει την άσκοπη κατανάλωση των αντιβιοτικών.
• Η χορήγηση των προωθημένων αντιβιοτικών πρέπει να γίνεται βάσει ενδείξεων που στόχο έχουν όχι να δυσχεραίνουν το έργο του θεράποντος αλλά να το διευκολύνουν, προασπίζοντας την υγεία των ασθενών.
• Η σωστή δοσολογία και το επαρκές χρονικό διάστημα χορήγησης των αντιβιοτικών αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την επιτυχία της θεραπείας.
• Καθοδηγήστε τους ασθενείς σωστά! Δεν υπάρχει ασθενής που να απαιτεί τη χορήγηση φαρμάκου αλλά μόνο ιατρός που τη συνταγογραφεί.

Για το κοινό:

• Το μεγαλύτερο ποσοστό λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος όσον αφορά τα παιδιά είναι ιογενούς αιτιολογίας και δεν χρήζει χορήγησης αντιβιοτικών
• Η χορήγηση των αντιβιοτικών θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις οδηγίες του ιατρού που τα συνταγογραφεί (δοσολογία, διάρκεια χορήγησης) και η οποιαδήποτε τροποποίηση θα πρέπει να γίνεται μετά από ενημέρωσή του.
• Μην φυλάσσετε αντιβιοτικά στο σπίτι για προληπτικούς λόγους εκτός κι εάν έχει συσταθεί για συγκεκριμένο λόγο από τον ιατρό σας. Η φύλαξή τους προδιαθέτει στην εύκολη κατανάλωσή τους χωρίς να προηγηθεί ιατρική κλινική εκτίμηση.
• Μην προμηθεύεστε αντιβιοτικά χωρίς την ανάλογη συνταγή από τον γιατρό σας. Θέτετε σε σοβαρό κίνδυνο την υγεία σας.